Hooge Boezem/ Doove Gat bij Haastrecht
Op de topografische kaart van omstreeks 1853 is de Hooge Boezem bij Haastrecht goed te herkennen. De zeven watermolen stonden er nog allemaal en waren nog funtioneel.
Op de kaart staan nog een paar andere boezems zoals de Benschopper Boezem en de Bergambachtse Boezem
Natuurontwikkeling in de voormalige Hooge Boezem (Doove Gat) bij Haastrecht
Aankoop Hooge Boezem
Het Zuid-Hollands Landschap heeft enkele jaren geleden ruim 36 hectare grond aangekocht in de Hooge Boezem achter Haastrecht. Dit samen met de voormalige watermolen achter Haastrecht welke ook is aangekocht. De aankoop van de graslanden werd gefinancierd door de Provincie Zuid-Holland. De grondverwerving voor natuurontwikkeling in de Hooge Boezem is daarmee voltooid.
Geschiedenis
Eerder heb ik al uitgebreid geschreven over het uitvoeren van natuurontwikkeling in 2011 in de Hooge Boezem bij Haastrecht. De 2e fase is inmiddels ook uitgevoerd. Dat is gedaan in opdracht van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De Hooge Boezem wordt ingericht als zgn. piekwaterbergingsgebied. Dat wordt gedaan in combinatie met het uitvoeren van natuurontwikkeling in het poldertje. Bij wateroverlast op de Hollandse IJssel of de Vlist kan bezwaarwater worden opgeslagen in de Hooge Boezem en in droge tijden weer afgevoerd naar de Lopikerwaard. Maximaal kan 73.000 kubieke meter water worden opgeslagen. Samengaand met de nieuwe wateropslagfunctie worden verschillende oevers geplagd en is het de bedoeling om bloemrijke weidevogelrijke graslanden en rietland te gaan ontwikkelen.
Het is ook de bedoeling dat de (gerestaureerde) watermolen op termijn weer kan gaan functioneren. Of dat gaat lukken is afhankelijk of er voldoende sponsorgelden en/of subsidie kan worden verkregen.
Fotoalbum: Hooge Boezem 9 maart 2022
In de winterperiode 2021/2022 is een vrij hoge waterstand aangehouden op de Hooge Boezem. Met als gevolg dat de graslanden er een flinke tijd behoorlijk plasdras bijlagen. De langdurige hoge waterstand, en de nachtvorst meerdere nachten in de 1e week van maart, hebben er voor gezorgd dat het grasland geel-bruin begon te kleuren. Verschillende soorten vogels reageerden positief op de hoge waterstand. Honderden grauwe ganzen en kolganzen (de laatste maar kort) bezochten de Hooge Boezem. Flinke aantallen slobeenden, smienten en wintertalingen zochten voedsel en flinke aantallen (honderden) uit Spanje terugkerende grutto's gebruikten de graslanden een paar dagen als voedselgebied om er op te vetten. Inmiddels is de waterstand ( 9 maart 2022) weer wat verlaagd, dit om gereed te maken voor de weidevogels het komende broedseizoen.
Werkzaamheden in de Hooge Boezem in 2011 en 2013
De Hooge Boezem gefotografeerd vanaf de Vlist op 6 mei 2011. Op de achtergrond de inmiddels nieuwgegraven waterpartijen.
De Hooge Boezem achter Haastrecht is een graslandgebied ter grootte van ongeveer 50 hektare, gelegen aan de Vlist op de grens van de Krimpener- en Lopikerwaard. De Hooge Boezem is van grote betekenis voor de Nederlandse polderbemalingshistorie. Het betreft een 15e-eeuwse bergboezem waar in tijden van wateroverlast het water vanuit de Vlist met behulp van zeven windmolens tijdelijk in de polder werd opgeslagen. Dit systeem van getrapte windbemaling werd hier voor het eerst in Nederland toegepast.
Afgelopen winter zijn inrichtingswerkzaamheden in de Hooge Boezem van start gaan. Er zullen onder meer bloemrijke graslanden en rietlanden worden ontwikkeld en er kan straks weer overtollig water worden opgeslagen en gezuiverd. Ook moet de voormalige watermolen achter Haastrecht (welke inmiddels gerestaureerd is) weer water kunnen malen en zullen de locaties van verdwenen molens zichtbaar worden gemaakt in het landschap.
Landschappelijke veranderingen
Ben de afgelopen weken een paar keer wezen kijken in de voormalige Hooge Boezem bij Haastrecht. Inmiddels zijn er al behoorlijk wat veranderingen gaande in het bestaande landschap. Men is bezig met de aanleg van een fietspad wat aan de zuidrand van de Hooge Boezem zal gaan lopen en verder is het Zuid-Hollands Landschap de afgelopen winter in het centrum van de boezem begonnen met het plaggen van een aantal graslandpercelen en het graven van een open waterpartij waarin een eilandje is gemaakt.
Geplagde percelen welke inmiddels plasdras staan met in het midden een werkpad. Op de achtergrond de
gerestaureerde molen en een hoge grondwal waar het fietspad op komt te liggen.
Foto: 6 mei 2011
Een flink aantal grutto's heeft de Hooge Boezem inmiddels al ontdekt. Niet alleen als slaap/verzamelplaats maar ook
als broedplaats. Ik schat dat er in 2011 15 tot 20 broedpaartjes aanwezig hebben gebroed. Ze hadden w.s. al kuikens want sommige exemplaren waren erg alarmeerderig. Foto: 6 mei 2011.
Volop kwakende groene kikkers in een slootje. Maar toen ik in de buurt kwam was het afgelopen met het concert.
Een overvliegende reiger bleek een purperreiger te zijn.
Watermolen nr 6 voor de restauratie. Hier was vele jaren het (kleinschalige) boerenbedrijf gevestigd van de familie de Bruin.
Foto rechts: De watermolen na de restauratie met nieuwe wieken.
In 2011 geplagde graslandpercelen waarvan het de bedoeling is dat ze omgetoverd zullen gaan worden naar bloemrijk vochtig
grasland en/of rietland. Op de achtergrond de RK Barnabas kerk van Haastrecht.
Op de twee bovenstaande foto's geplagde percelen die vochtig zijn dan wel plasdras staan. Een tijdelijk eldorado voor trek- en broedvogels. Op 6 mei 2011 nam ik o.a waar: 10 bosruiters, 8 regenwulpen, 1 groenpootruiter, 2 watersnippen, 1 witgatje, 2 oeverlopers, 1 tapuit, 11 visdiefjes en 7 op de plasdras foeragerende grutto's.
Nieuw fietspad door de Hooge Boezem
Tracé van het geplande fietspad. Op de achtergrond het zwembad De Loete. Noordelijk ervan komt een (fiets)brug over de Vlist te liggen.
Het tracé van het fietspad in de hoek van het zwembad De Loete. Hier kan men via een nieuw aan te leggen brug de Vlist oversteken.
Het tracé van het fietspad langs de Vlist. Het fietspad maakt een slingerende beweging naar links en zwenkt dan weer
naar rechts langs de Vlist. Op het wat hoger gelegen groene deel rechts heeft ooit een van de zeven watermolens gestaan. Men zal de licht verhoogde plekken waar de molens gestaan hebben zichtbaar houden als monument.
Bijna klaar: de Hooge Boezem eind januari-begin februari 2014
Op de achtergrond Haastrecht met de kerktoren van de Nederlands hervormde kerk. Op de voorgrond is men druk bezig met het afplaggen van graslandpercelen. Foto: 25 december 2013.
De nog onvergraven zuidhoek van de Hooge Boezem oktober 2011.
Foto's van de zuidhoek van de Hooge Boezem die voor een groot deel is vergraven/afgegraven op 30 januari 2014.
Foto: 30 januari 2014.
Volop in uitvoering het werk. Foto: 30 januari 2014.
Aanleg van een extra bedijking in het midden van de Hooge Boezem bedoeld om het
oostelijk gelegen blok te realiseren waar het water flink opgezet kan worden. Foto: 12 februari 2014.
Overzicht van het af- en uitgegraven deel van de Hooge Boezem aan de oostkant op 12 februari 2014.
Foto gemaakt op 10 november 2013 van het graslanddeel aan de noord-westkant van de Hooge Boezem
wat deze functie ook zal behouden.
Foto gemaakt op 30 januari 2014 in het graslanddeel wat blijft bestaan. Wel zijn verschillende oevers geplagd
met als doel om meer vochtminnende plantensoorten te krijgen.
De westkant van de de Hooge Boezem op 10 november 2013. Dit geeft een klein beetje het beeld zoals
de boezem er in de toekomst uit kan gaan als er bezwaarwater wordt ingelaten. Op de achtergrond het witte gebouw van De Coöperatieve Samenwerking bij Hekendorp.
Een van de twee eilandjes aangelegd tijdens de 1e fase van natuurontwikkeling in 2011. Al direct na de aanleg ervan gingen er visdieven broeden. Dit doen ze bij voorkeur op kale bodems maar nu dreigt dit eilandje vol te gaan groeien met pitrus.
Visdief. Geringd exemplaar.
