2023 Grutto's na de broedperiode
Voor en na de broedperiode verblijven/slapen flinke aantallen grutto's op de Hooge Boezem. Wat dit jaar opvalt is dat de grutto's die na de broedperiode op de Hooge Boezem verblijven overdag niet stonden te slapen als groep maar zo'n beetje allemaal druk aan het voedsel zoeken waren.
Tussen 2 t/m 5 juni heb ik de aanwezige grutto-aantallen gevolgd, ook die op waarneming.nl werden gemeld, en het gedrag van de grutto's gevolgd. Het water op de Hooge Boezem stond relatief laag waardoor het voor de grutto's mogelijk was om op een flinke oppervlakte van de plas waar het water laag stond voedsel te zoeken. Op 5 juni telde ik rond 15.00 uur verspreid over de plas 160 grutto's die druk liepen te foerageren. Wat later op de dag om 20.15 uur was het totaal 185 exemplaren en ook nu weer liepen zo'n beetje alle grutto's druk voedsel te zoeken. Het voedsel bestond w.s. uit muggenlarven.
Weidevogelseizoen voorjaar 2022 Hooge Boezem (Doove Gat). Onderzoek i.h.b. gericht op broedende grutto's
Gruttoverzamelplaats Hooge Boezem bij Haastrecht voorjaar 2022
De 1e grutto werd door Freek Mayenburg gezien op 28 januari 2022 bij de Hooge Boezem, zittend tussen een grote groep kieviten en wulpen. Een vroege verkenner was het, want pas op 16 februari 2022 werden de eerste serieuze aantallen (enkele tientallen) gezien. De echte instroom van grutto's in Nederland en de Hooge Boezem vond rond 19 februari 2022 plaats toen er 200 exemplaren aanwezig waren op de slikplaats op de Hooge Boezem. De eerste dagen na aankomst verbleven de grutto's vrijwel de hele dag op de Hooge Boezem. Vermoeid, uitrustend en bijkomend van de lange reis vermoed ik. Maar al na een paar dagen begon het ritme te komen van rusten op de Hooge Boezem en tussendoor de aangrenzende polders in om voedsel te zoeken om op te vetten voor het komende broedseizoen.
Datum Aantal grutto's op verzamelplaats Hooge Boezem
19 februari 2022 200 exx overdag
21 februari 2022 300 exx overdag
25 februari 2022 420 exx overdag
26 februari 2022 300 exx overdag
28 februari 2022 300 exx overdag
3 maart 2022 200 exx overdag
4 maart 2022 260 exx overdag
6 maart 2022 282 exx overdag
7 maart 2022 185 exx overdag
8 maart 2022 220 exx overdag
9 maart 2022 120 exx 11.10 uur
9 maart 2022 1 exx 15.25 uur
9 maart 2022 330 exx 18.55 uur slaapplaats avondtelling
11 maart 2022 265 exx 18.45 uur slaapplaats avondtelling
12 maart 2022 80 exx 12.10 uur
13 maart 2022 170 exx 14.25 uur
15 maart 2022 292 exx 15.19 uur
16 maart 2022 65 exx 14.05 uur
17 maart 2022 210 exx 15,10 uur
24 maart 2022 180 exx 19.26 uur slaapplaats avondtelling
28 maart 2022 23 exx 9.50 uur
30 maart 2022 21 exx 15.50 uur Waarvan 11 exemplaren voedsel zoekend
1 april 2022 28 exx 15.35 uur Waarvan 15 exemplaren voedsel zoekend
2 april 2022 4 exx 12.45 uur Voedsel zoekend
6 april 2022 3 exx 12.45 uur Voedsel zoekend
8 april 2022 60 exx 14.40 uur Voor een deel IJslandse grutto's
10 april 2022 160 exx 15.10 uur Ca. 60 IJslandse grutto's
13 april 2022 70 exx 13.40 uur Ca. de helft IJslandse grutto's
14 april 2022 45 exx 16.55 uur Ca. 30 IJslandse grutto's
Bron: Archief Freek Mayenburg en www.waarneming.nl
Telgegevens voorjaar 2022 per teldatum
Op 22 maart 2022 werden op het grasland van de Hooge Boezem gezien 2 paar grutto's, waarvan een mannelijk exemplaar een kuiltje aan het draaien was. En verder nog een losse grutto slapend.
28 maart 2022. Om 10.05 werden 2 losse grutto's verspreid voorkomend gezien.
30 maart 2022. Om 15.30 uur 1 gruttopaar (man geringd) druk kuiltje draaiend en ruziënd. Verder 2 losse grutto's verspreid in graslanden.
2 april 2022. Om 13.05 uur. Nog steeds het gruttopaar aanwezig waarvan de man geringd. Nog grutto2 paren en verspreid 3 losse grutto's waarvan een wakende gruttoman.
6 april 2022. 12.35 uur. Nog steeds paar aanwezig waarvan de man met ringenset. Nog een gruttopaar en een losse gruttoman. 2 Kieviten op nest.
8 april 2022. 14.55 uur. 4 paar grutto's en verspreid zittend 3 losse grutto's. Nog steeds aanwezig gruttopaar waarvan man geringd. W.s nog steeds geen eifase van dit paar. Wel gedrag van kuiltje draaien.
9 April 2022. Gruttovrouwtje van geringde gruttoman broedend op het nest.
10 april 2022. Gruttopaar met geringde man broedt inmiddels. Verder nog 5 paar voedselzoekende grutto's en nog verspreid zittend 2 losse mannen. Nest getraceerd van een gruttopaar wat ongeringd was.
11april t/m/ 30 april 2022. Iedere dag even en soms een paar keer wezen kijken naar het broedende paar met de geringde man. Er werd afwisselend gebroed was wel duidelijk. Op 15 april 2022 liep de man voedsel te zoeken.
1 t/m 29 Mei 2022. Veel uren gestoken in het volgen van 2 grutto broedparen waarvan de ligging van het nest bekend is. In totaal op Hooge Boezem 4-5 broedparen van grutto. Broedsucces was bijzonder slecht. Er is geen kuiken vliegvlug geworden vanwege de grote predatiedruk.
20 Juni 2022. Toch nog een fel alarmerend gruttopaar. Een laat broedsel of wellicht van een vervolglegsel.
2 Juli 2022. Alarmerende grutto in het deel bij de watermolen dat plasdras was gezet.
26 Mei 2022. Geringde gruttoman van het paar dat in 2022 in de Hooge Boezem heeft gebroed. Echter zonder broedsucces.
Zeer matig broedsucces
Van de 4-5 gruttoparen die in de Hooge Boezem hebben gebroed kregen twee paar met zekerheid kuikens. Een paar werd meerdere keren gezien met 2 kuikens en een ander paar had een kuiken wat vrijwel dagelijks gevolgd kon worden totdat het kuiken 14 dagen oud was en toen verloren ging. Het gruttopaar waarvan de man geringd was heeft maar liefst ruim 50 dagen gebroed op een ei wat onbevrucht was, dus ook zonder broedsucces.
Een of wellicht twee gruttoparen die noordelijk van het werkpad een broedterritorium hadden vertoonden in de loop van de broedtijd geen alarmgedrag. Geconcludeerd kan worden worden dat de 4-5 broedparen in het voorjaar van 2022 zonder broedsucces zijn gebleven.
Weidevogelseizoen voorjaar 2020 Hooge Boezem (Doove Gat)
Terreincondities: Ontwikkeling weidevogelgrasland
Ook in het voorjaar van 2020 is er extra aandacht besteed aan de broedende weidevogels in de Hooge Boezem met het accent op broedsucces van grutto's en tureluurs. Daarbij is er op de graslanden waar weidevogels broeden ook naar de beheerkant gekeken zoals vegetatieontwikkelingen, beweiding, maaien en bemesting; voorwaarden welke belangrijk zijn voor weidevogels vanuit de gewenste terreincondities voor die soorten.
Oorspronkelijk had de Bruin , de vorige eigenaar, een melkveebedrijf in de Hooge Boezem. Het gezin woonde op de toen nog afgestompte watermolen. De Bruin was een keuterboertje en boerde vrij extensief en de weidevogelstand van het poldertje was goed. Er broedden zelfs nog nog verschillende visdiefjes in de graslanden. Na verkoop van de gronden aan de Stichting Het Zuid-Hollands Landschap en het uitvoeren van het natuurontwikkelingswerk waarbij een grote plas werd aangelegd en graslanden afgeplagd om zich te laten ontwikkelen als moeras werd op de overgebleven graslanden het beheer op weidevogels gericht. De weidevogelstand was de eerste jaren goed maar de laatste jaren is er sprake van afnemende aantallen.
Kaart met de ligging van de verschillende telgebieden.
Blok 17 betreft de Hooge Boezem
Het 1e jaar dat het graslandbeheer werd opgestart nu het werd beheerd als reservaat. Foto: 13 november 2013
Foto van het zuidelijk deel van de Hooge Boezem. De graslanden nog groen plasdras staand nog zonder storingsoorten als pitrus en/of ridderzuring.
31 maart 2016. Overzicht op de noordelijk gelegen graslanden in de Hooge Boezem. Langzaam maar zeker verschijnt steeds meer pitrus.
3 Februari 2015. Het grasland aan de zuidkant staat plasdras na het tijdelijk inunderen van het grasland.
Op de voorgrond een groepje smienten.
Fotoalbum: Vegetatieontwikkeling graslanden Hooge Boezem
De vegetatie van de graslanden van de Hooge Boezem is t.o.v. het begin van reservaatvorming behoorlijk veranderd. Pitrus en ridder- en krulzuring zijn fors toegenomen als storingssoorten, evenals veenwortel en perzikkruid waar zelfs een paar percelen flink mee zijn begroeid. Daarmee lijkt de ook de aantrekkelijk voor de pachter die het grasland gebruikt afgenomen te zijn. En ook voor de weidevogels zijn de terreincondities verminderd. Daar komt ook nog bij dat de toenemende ganzenaantallen die hier broeden en jaarrond verblijven , met name grauwe- en Canadaganzen, het grasland overmatig begrazen waardoor de aantrekkelijkheid voor weidevogels ook steeds verder lijkt af te nemen.
Onderstaand een fotografisch beeld om een indruk te krijgen.
Weidevogelontwikkeling (bron: Cor Oskam en Freek Mayenburg)
Weidevogel 2013 2014 2015 2016 2017 2020 2022
Kievit 6 5 17 20 15 9-10 7-9
Grutto 11 6 9 11 9 6-7 4-5
Scholekster 3 4 5 5 4 1-2 2
Tureluur 4 2 5 8 5 3-4 3-4
Alarmtellingen Grutto's Hooge Boezem bij Haastrecht voorjaar 2020
Eigenaar Stichting Zuid-Hollands Landschap.
Graslandcomplex bestaande uit extensief beweide percelen en hooilandpercelen. Intensieve observaties gericht op de weidevogels voorjaar 2020 leverde een totaal op van 6-7 paar grutto, 9-10 paar kievit, 3-4 paar tureluur en 1-2 paar scholekster. Diverse weidevogels werden met gebruikmaking van de verrekijker broedend op het nest gezien. Een aantal weidevogels heeft zich pas vrij laat gevestigd. Dat bleek op een alarmtelling op 20 mei 2020 waarbij ruim twee uur lang gelet is op alarm. In de graslanden noordelijk van het werkpad alarmeerden op een gegeven moment 11 grutto's, 5 kieviten en 3 tureluurs als groep. De paniek was groot, waarschijnlijk door een marterachtige die door het veld liep. Zelfs diverse kokmeeuwen uit de kolonie kwamen op het lawaal af en hielpen de weidevogels met verdedigen. En kreeg ook het idee dat er zelfs grutto’s uit de aangrenzende polder Bilwijk kwamen meehelpen met verdedigen.
2 juni 2020 nog maar 3 ex grutto’s alarmerend, 3 ex tureluurs, 7 ex kieviten en 2 ex scholeksters. Ook een paartje kleine plevieren alarmerend. Een gruttopaar had nog maar hele kleine kuikens van een paar dagen oud. Verder nog een kievit broedend op nest en een scholekster.
Met de weidevogels die zich nog later hebben gevestigd kwam ik daarmee voor 2020 tot een totaal aantal broedterritoria van maximaal 6-7 paar grutto's , 9-10 paar kievit, 3-4 paar tureluur en 1-2 paar scholekster.
Alarmtelling 3 juni 2020. 2 alarmerende gruttoparen waarvan een paar 1 kuiken had van ongeveer 10 dagen oud. Kuiken liep mank dus dat zag er niet goed uit. Ook 2 paar tureluurs alarmerend en 1 paar scholeksters. Een kleine plevier had een kuiken en liep op een slikrandje. Alarmtelling is in de avonduren uitgevoerd. Om 20.40 uur verbleven op de plas een 120 stuks grutto’s, exemplaren waarvan aangenomen kan worden dat ze geen broedsucces hadden.
Alarmtelling 6 juni 2020. Onderzoek alleen gericht op de grutto. Alarmerend gruttopaar met twee kuikens van nog maar een paar dagen oud. Opvallend was dat de twee oudervogels op een gegeven moment opvlogen en uit het zicht verdwenen. Ze keerden pas terug na ongeveer 10 minuten. De kuikens bleven ook toen de ouders waren verdwenen voedsel zoeken en hadden het geluk dat er geen predatoren in de buurt waren. Gruttopaar met het manke kuiken niet meer aangetroffen. In de polder Vlist Westzijde op een pas gemaaid grasland grenzend aan de Hooge Boezem een groep van 80 voedselzoekende grutto’s. Geen vliegvlugge kuikens in de groep. Deze vloog op naar de plas op de Hooge Boezem. Totaal aantal grutto’s kwam daarmee op 260 exemplaren om 21.10 uur. De plas is in het voorjaar en na de broedtijd een belangrijke gruttoverzamel-slaapplaats.
Alarmtelling 10 juni 2020. Geen alarmerende grutto’s meer gezien of gehoord. Een paar alarmerende tureluur, Avondtelling uitgevoerd op de gruttoverzamelplaats om te bepalen hoeveel vliegvlugge kuikens aanwezig. Tot halfschemer is geteld (21.55 uur). Uiteindelijk kwamen er ca. 270 grutto’s naar de verzamelplaats om hier de nacht door te brengen. Een schamel resultaat was het; er werden met de telescoop slechts 2 vliegvlugge gruttokuikens tussen de volwassen grutto’s geteld.
13 juni 2020. 1 paar tureluurs alarmerend en alarm van 1 paar scholekster. Geen alarmerende grutto’s. Wel een 70 grutto’s op de plas rustend. Geen vliegvlugge kuikens er tussen. Ook een groep van 60 kieviten op de plas aanwezig en 15 wulpen.
15 juni 2020. 1 paar tureluurs alarmerend en 1 paar scholekster. Ook alarmerend 1 paar grutto’s. Op de plas 175 grutto’s rustend. Ook een groepje van 15 kieviten op de plas aanwezig.
Gruttoalarmtellingen van paren per gebied voorjaar 2020
Blok 17 Hooge Boezem Haastrecht (Zuid-Hollands Landschap)
Teller: Freek Mayenburg
Totaal broedterritoria 20 mei 3 juni 6 juni 10 juni 15 juni
6-7 5-6 2 1 0 1
Gruttoverzamelplaats-tellingen Hooge Boezem Haastrecht mei-juni 2020
Nadat de broedperiode van grutto’s (met of zonder vliegvlugge kuikens) is voltooid verblijven ze opnieuw een tijdje op de verzamelplaatsen die ze in het voorjaar ook gebruikt hebben alvorens ze zuidwaarts richting Spanje en vervolgens Senegal en omgeving afreizen. Mits zo’n verzamelplaats tenminste niet is drooggevallen. Dat is niet het geval op de Hooge Boezem. Al in het midden van mei verbleven hier al enkele tientallen grutto’s, met als reden omdat het broedseizoen was mislukt. De aantallen hier overdag rustende en s’-nachts overnachtende grutto’s namen in de loop van mei steeds verder toe.
12 mei 2020 45 exx (overdag)
27 mei 2020 47 exx (overdag)
5 juni 2020 240 exx (overdag)
6 juni 2020 260 exx (overdag)
9 juni 2020 300 exx (overdag)
10 juni 2020 270 exx (late avondtelling)
11 juni 2020 250 exx (overdag)
12 juni 2020 225 exx (overdag)
13 juni 2020 70 exx (overdag)
15 juni 2020 190 exx (overdag)
15 juni 2020 170 exx (late avondtelling)
16 juni 2020 155 exx (overdag)
22 juni 2020 60 exx (0verdag)
Op 9 juni 2020 verbleven er in de namiddag omstreeks 14.00 uur ongeveer 300 grutto’s op de verzamelplaats. Om te weten te komen welke percentage er aan vliegvlugge kuikens tussen zouden zitten is op 10 juni 2020 een avondtelling uitgevoerd met gebruikmaking van de telescoop. Om 18.30 uur was een groep van 60 grutto’s aanwezig, allemaal volwassen vogels. Op twee grutto’s na vloog de groep plotseling richting polder Keulevaart. Pas om 21.20 uur kwam de eerste grote groep bestaande uit zo’n 140 grutto’s naar de verzamelplaats. Slechts een vliegvlug gruttokuiken werd gezien. Tot halfschemer is geteld (21.55 uur). Uiteindelijk kwamen er ca. 270 grutto’s naar de verzamelplaats om hier de nacht door te brengen. Een schamel resultaat was het; er werden slechts 2 vliegvlugge gruttokuikens tussen de volwassen grutto’s geteld.
11 juni 2020 verbleef er omstreeks 14.45 uur een groep ter grootte van zo’n 250 grutto’s op de Hooge Boezem. Ook nu weer met gebruikmaking van een Swarowski telescoop de groep bestudeerd. Nu waren een 4-tal vliegvlugge gruttokuikens tussen de volwassen grutto’s aanwezig. Nog steeds geen verheugend aantal dus.
Ook 12 juni 2020 is er een telling met de telescoop uitgevoerd. Ongeveer 225 grutto’s waaronder 5 vliegvlugge kuikens.
15 juni 2020 is een avondtelling uitgevoerd. De grutto’s kwamen pas erg laat uit het poldergebied, het was ruim na 10.15 uur en toen was al aardig schemerig. 3 vliegvlugge grutto’s zaten in een groep van 170 grutto’s. Op de verzamelplaats kwamen ook 85 zwarte sterns slapen en 38 scholeksters.
16 juni 2020. Overdag om 14.30 uur ca. 155 grutto’s rustend op de verzamelplaats. Tussen de grutto’s 3 vliegvlugge juvenielen.
Waar zijn de vliegvlugge kuikens?
Het herkennen van vliegvlugge gruttokuikens tussen volwassen grutto’s op verzamelplaatsen kan alleen maar met de gebruikmaking van een telescoop en zeker als de vogels op wat grotere afstand zitten. Op de Hooge Boezem zitten de grutto’s op geruime afstand maar met de telescoop zijn de juveniele grutto’s tussen de adulten redelijk goed herkenbaar.
Een deel van de 170 grutto’s op de verzamelplaats Hooge Boezem bij Haastrecht. Slechts 3 vliegvlugge juvenielen in de groep.
Foto: 15 juni 2020.
Juni 2017 Broedsucces weidevogels i.h.b. over een honkvast gruttopaar in de Hooge Boezem bij Haastrecht
Diverse grutto-paartjes met prima broedsucces in de Hooge Boezem bij Haastrecht.
Half Juni kon ik verheugd constateren dat nog steeds diverse gruttoparen (4-5) met kuikens in de Hooge Boezem bij Haastrecht verbleven waarvan de meeste al aardig richting vliegvlug gingen. Daarbij zelfs nog een gruttopaar met vier kuikens van ruim twee weken oud op 12 juni 2017.
Om de Nederlandse broedpopulatie op peil te houden moeten gruttoparen minimaal 0,7 jong per jaar vliegvlug zien te krijgen. En daar zit hem het belangrijkste probleem. Er worden de laatste jaren te weinig kuikens vliegvlug, en zeker is dat het geval op agrarische graslanden. Het paar met vier kuikens in de Hooge Boezem vormt (als ze uiteindelijk alle vier vliegvlug krijgen) een bijzondere uitzondering.
De Stichting Het Zuid-Hollands Landschap voert in de Hooge Boezem een uitstekend weidevogelbeheer. De helft van de graslanden worden beweid met droge koeien/pinken in een zeer lage bezetting. De andere helft is hooiland wat pas in Juli wordt gemaaid. Met name de beweide percelen zijn zeer geschikt als kuikenland (veel insecten door het aanwezige vee en door de pollerigheid goede dekking bij gevaar) en daar verblijven de grutto-paren met hun kuikens. Als de kuikens wat groter zijn en bijna vliegvlug verplaatsen ze zich ook regelmatig van hooiland naar beweid grasland en andersom.
De aanwas van jonge grutto's in 2017 in de Hooge Boezem bij Haastrecht was ruim voldoende.
Grutto-ouder met kuiken van ongeveer drie weken oud op 12 en 16 juni in de Hooge Boezem.
Gruttopaar met uitstekend broedsucces in de Hooge Boezem bij Haastrecht fotografisch gevolgd.
In het reservaat de Hooge Boezem bij Haastrecht hebben dit voorjaar verschillende grutto’s gebroed. Ik schat zo’n 6-8 paar. Omdat het om een betrekkelijk klein gebiedje gaat met een goed overzicht op percelen waar de grutto’s nestelden en met hun kuikens verbleven was het mogelijk om een bepaalde gruttofamilie goed te volgen. Vanaf het fietspad en een halfverhard puinpad dat door het gebied loopt werden verschillende paartjes gevolgd met hun kuikens. Een gruttopaar met vier kuikens verbleef bijna drie weken op vrijwel dezelfde plek en de groeiontwikkeling van de vier kuikens kon uitstekend worden gevolgd. De afstand tot de grutto’s in hun leefgebied varieerde van 20 – ca. 50 meter en met het gebruik van een digitale CANON Powershot camera met een optische zoom van 65x (= 1300 mm) is een uitgebreide fotoserie gemaakt van de ouders en i.h.b. de kuikens.
Vrijwel elke dag bezocht ik het gebied en op alle dagen vond ik de grutto’s na enig zoekwerk terug in twee percelen die favoriet waren. Soms melden de ouders zich al direct alarmerend, maar er waren ook dagen dat ze zich stil hielden en ik ze pas na lang zoeken ontdekte. De percelen waar ze verbleven werden begraasd met enkele droge koeien. Door het regelmatig fotograferen van de kuikens, hetgeen soms niet meeviel door hun beweeglijkheid, is een mooi beeld ontstaan van de groeiontwikkeling van de kuikens. Het gruttopaar zorgde uitstekend voor de vier kuikens, was zeer waakzaam, en predators werden direct bestookt bij benadering. Uiteindelijk zijn er twee kuikens vliegvlug geworden. Ook toen de kuikens al aardig konden vliegen (29 juni 2017) verbleven de ouders nog steeds bij de inmiddels al vliegvlug geworden kuikens. Mooi was het moment dat een van de kuikens opvloog, gevolgd door een oudervogel en boven mij een rondje maakte om weer neer te strijken in het hooiland waar de twee andere kuikens op dat moment druk naar voedsel liepen te zoeken. Later op de dag zat de familie weer op een totaal andere plek. Regelmatig vloog een van de kuikens een stukje. Er werd druk geoefend. De man grutto maakte zich nogal druk en ging alarmerend vlak voor mijn neus zitten aan de rand van het fietspad. Ik had het idee dat er na al die dagen dat ik de familie volgde een soort van herkenning was.
2 juli 2017. Alleen nog de alarmerende gruttoman aanwezig met twee vliegvlugge kuikens bij zich. De jonge grutto's konden prima vliegen en deden dit ook af en toe.
5 juli 2017. Ik verwachtte eerlijk gezegd dat de grutto's met de vliegvlugge kuikens wel vertrokken zouden zijn, maar het ouderpaar met twee vliegvlugge kuikens was nog steeds aanwezig en de ouders waren waakzaam en alarmeerden regelmatig. De kuikens en ouders foerageerden regelmatig in een sloot waar als gevolg van de lage waterstand brede slikranden waren ontstaan. De twee gruttokuikens zochten er ijverig naar muggenlarfjes maar vlogen toch zo af en toe naar het aangrenzende beweide grasland om er naar insecten te zoeken. Ik kon van dit gedrag een mooie fotoserie maken.
6 juli 2017. Situatie weer anders. Twee vliegvlugge kuikens liepen in een vochtige laagte van een perceel grasland tussen de vegetatie (die voornamelijk uit waterpeper en mannagras bestond) voedsel te zoeken. Op het grasland perceel ernaast liepen ook twee vliegvlugge kuikens met in de buurt de wakende en alarmerende ouders. Deze kuikens vlogen over de sloot om bij de andere twee kuikens op insectenjacht te gaan. Vier vliegvlugge kuikens. Die moesten wel van twee gruttopaar zijn terwijl er maar een ouderpaar aanwezig was. Dan kon het niet anders of een ouderpaar had de vliegvlugge kuikens al in de steek gelaten. Het is bekend bij vliegvlugge gruttokuikens dat ze tijdelijk zonder ouders in groepjes rondzwerven om in de loop van juli op verzamelplaatsen te verschijnen, al dan niet begeleid door enkele oudervogels. Dit heb ik in voorgaande jaren geconstateerd door op gruttoverzamelplaatsen veel avondtellingen te doen en vast te leggen wanneer precies de vliegvlugge kuikens daar beginnen te verschijnen.
7 juli 2017 was de laatste dag dat ik de grutto's die ik bijna een maand lang gevolgd heb nog even terug zag. Eerst in een weiland waaruit een oudervogel samen met een vliegvlug kuiken naar een slik langs de grote plas vloog en daar een tijdje liepen te foerageren. Vervolgens vlogen ze beiden op en vielen weer in in de buurt van het grasland waar ik ze bijna een maand kon volgen.
10 juli 2017. Op 8 en 9 juli geen alarmerende grutto's meer waargenomen. Op 10 juli liepen op de plas in het ondiepe gedeelte omstreeks 13.45 uur 22 grutto's te foerageren. Met gebruikmaking van de telescoop waren 5 adulte grutto's te onderscheiden en 17 juveniele grutto's. Hopelijk daartussen ook de jonge grutto's van het paar dat ik zo geweldig goed kon volgen.
15 juli 2017. Om14.30 waren op de plas van de Hooge Boezem 57 grutto's aanwezig. De meeste exemplaren stonden te rusten maar een beperkt aantal was aan het foerageren. Er werden 17 adulte exemplaren geteld en 40 stuks 1e jaars exemplaren. Ook nu weer een telescoop gebruikt om de adulte en juveniele exemplaren uit elkaar te kunnen houden.
20 juli 2017. Op de plas foerageerden 7 stuks juveniel grutto's in het ondiepe water. De dagen ervoor waren ook steeds zo'n 10-15 juvenielen aanwezig. De adulte exemplaren lijken inmiddels allemaal vertrokken.
25 juli 2017. In de namiddag was er geen grutto meer te bekennen op de plas. Door de vele regen gevallen op 24 juli was het water flink gestegen waardoor de foerageermogelijkheden voor grutto's (en kemphanen) een stuk moeilijker was geworden. Toen ik er was waaide het hard, ongeveer windkracht 5. Er was vrijwel geen steltloper/plevier aanwezig. Maar in de ochtenduren was er nog wel een groepje van 12 grutto's aanwezig, 1e jaars exemplaren waaronder een exemplaar met kleurringen. Ook nog een flinke groep van zo'n 60 adulte kemphanen, allemaal mannen.
1e jaars Grutto met kleurringen om. Hooge Boezem 25 juli 2017. Foto: Menno Kuiper.
De grutto heet B4YRBY en is op 13 juni 2017 door Egbert vd Velden geringd als 24 dagen oud kuiken in Sanfirden,
Sanfurd Ringwielkant (Zuid-West Friesland).
Ook kauwen lusten wel een weidevogelkuiken. De grutto-ouders houden deze kauw goed in de gaten.
Gruttokuiken druk pikkend naar insecten.
Gruttokuiken op zoek naar voedsel. Schuwde daarbij ook niet om dit in de buurt van een herkauwende koe te doen want op en rond een koe bevinden zich altijd wel insecten.
Predatie
De blauwe reiger van bovenstaande foto kwam aangevlogen en landde onder luid protest en aanvallen van een gruttopaar dat kuikens in de buurt had. De reiger had al snel wat gevangen. Gelukkig geen gruttokuiken maar een mol. Maar van gruttokuikens en andere jonge weidevogels zijn ze niet vies. Die lusten ze ook wel en er worden er dan ook heel wat van gepakt. Vogelaar Menno Kuiper vertelde me dat hij van de week in de polder den Hoek bij Lekkerkerk zag hoe een blauwe reiger onder luid protest van een gruttopaar de beide halfwas kuikens verorberde. Ook kleine mantelmeeuw (struinen in groepen de pas gemaaide graslanden af), ooievaar en zelfs kauwen hebben het voorzien op de weidevogelkuikens. Komen daar nog bij bruine kiekendief, zwarte kraai, wezel, bunzing en hermelijn en we mogen ons gelukkig prijzen dat er hier maar weinig vossen zijn.
Op de foto rechts pakt een blauwe reiger een eendenkuiken en het bleef er niet bij een.
Gruttoman aan het eind van een geslaagd broedseizoen. Maar liefst drie kuikens vliegvlug gebracht.
Het verenkleed gaat al een beetje de rui in voor de overgang naar winterkleed.
Gruttoman vlak voor mijn neus alarmerend naast het fietspad.
Vliegvlug kuiken op 5 juli 2017. Kon al bijna een week goed vliegen. De ouders nog steeds alarmerend bij de twee kuikens.
Grutto-perspectief
Aan de hand van mijn langdurige waarnemingen dit voorjaar in de reservaatgebieden in de polder Stein Noord en de Hooge Boezem kan geconcludeerd worden dat het broedsucces voor grutto (en ook voor tureluur) in deze reservaatgebieden redelijk tot goed was. Maar onder de vele honderden grutto's die begin/halfjuni op de verzamelplaats in de Hooge Boezem kwamen overnachten verbleven (net als in voorgaande jaren) amper jonge grutto's. Pas half/eind juni lieten de eerste kleine aantallen jonge vliegvlugge grutto's zich op verzamelplaatsen zien. De hoogste aantallen vliegvlugge juveniele grutto's worden hier pas in de loop van Juli waargenomen als al een flink deel van de volwassen grutto's alweer zuidwaarts is vertrokken.
Gruttokuiken staat op het punt om weer een stukje te gaan te vliegen. Foto: 5 juli 2017.
De reservaten alleen kunnen de grutto populatie niet overeind houden. Ook in reservaten zijn de broedresultaten niet altijd goed en soms loopt de gruttobroedpopulatie ook daar terug. Willen we de grutto behouden in Nederland dan zal het broedsucces in agrarische gebieden weer flink omhoog moeten gaan. Helaas ziet dat er op dit moment niet naar uit dat zal gaan gebeuren. Ik constateer jammer genoeg dat zelfs het inmiddels lage aantal broedparen grutto's dat nog in het agrarische poldergebied rond Gouda-Reeuwijk broedt steeds verder achteruit gaat. Ook in de gebieden waar agrarische natuurverenigingen via collectief beheer aan weidevogelbescherming doen zijn de broedresultaten voor de grutto grotendeels onvoldoende tot slecht. In diverse agrarische polders in het Groene Hart van West-Nederland is inmiddels het karakeristieke "grutto-grutto" geluid in het voorjaar zo goed als verdwenen.
Adulte grutto en vliegvlug gruttokuiken. Foto: 6 juli 2017
Vliegvlugge gruttokuikens waarvan een zich de veertjes poetst. Foto: 5 juli 2017
Grutto-ouder met twee vliegvlugge kuikens voedsel zoekend op een slikje. Foto: 6 juli 2017.
In totaal 7 grutto's liepen naar voedsel te zoeken op de plas in de Hooge Boezem op 20 juli 2017.
Er was geen adult exemplaar te bekennen.
21 juli 2017 Bijna klaar voor de grote trektocht zuidwaarts
Het is 21 juli 2017. Omstreeks 10.40 uur tel ik 7 grutto's in de plas aan de Hooge Boezem. Het blijken 6 juveniele exemplaren en een adult te zijn.
Ik vraag me af of dat dit grutto's kunnen zijn die in de Hooge Boezem zijn geboren. Een van de juveniele exemplaren neemt een uitgebreid bad, dat ik mooi kon fotograferen. Ik verwacht nu dat het moment gaat naderen dat de wegtrek zal gaan plaatsvinden. De adulte grutto zal dan zeker de begeleider zijn van de juveniele grutto's neem ik aan.
Fotoalbum: grutto's Hooge Boezem 1e jaars
Vliegvlug exemplaar tureluur gefotografeerd op 20 juni 2017 in de Hooge Boezem bij Haastrecht. Ook voor de tureluurs die in de Hooge Boezem hebben gebroed was het een geslaagd broedseizoen. Minimaal 5 broedsels zijn gelukt met als resultaat een of meer vliegvlugge kuikens.
Diverse 1e jaars vliegvlugge tureluurs heb ik de afgelopen dagen hier rond zien scharrelen. De wegtrek van tureluurs en vliegvlugge kuikens lijkt inmiddels al weer begonnen. Op 20 juni vloog rond 19.00 uur een groep van ca. 35 tureluurs van de Hooge Boezem op, en verdween luid roepend in zuid-westelijke richting.