Gruttoverzamelplaats polder Stein Noord
Stein voorjaar 2022
Op 13 februari 2022 werden de eerste 3 grutto's door Dirk Huitzing waargenomen op de bekende plasdras in oost Stein Noord.
Stein voorjaar 2021
20 t/m 26 maart 2021. Steeds meer gruttoparen aanwezig in hun broedgebied
20 maart 2021 telde ik de eerste gruttoparen die al in hun broedbiotoop aanwezig waren. Verkennend, af en toe baltsend, ruziemaken met andere paren en wellicht ook af en toe verdwijnend richting de verzamelgebieden in de buurt. De dagen erna was dat beeld min of meer hetzelfde.
25 maart viel op dat steeds meer paren in de broedgebieden aanwezig waren. In de polder Stein Noord telde ik verspreid zittend 7 gruttoparen, in Oukoop (deel Negenviertel) 2 paartjes, bij de Benschopper Boezem zaten in het weidevogelblok 6 paren en in het zuidelijk blok graslanden naast het moerasdeel 3 paartjes. Een duidelijk bewijs dat de voorbereiding op het broedseizoen serieus zijn en de eilegfase begint nu snel dichterbij te komen.
Maar ook op 25 maart toch nog steeds flink wat grutto's op de verzamelplaatsen. In de polder Stein b.v. stonden op 25 maart 2021 om 12.45 uur nog 70 grutto's te slapen en ook op de gruttoverzamelplaats Hooge Boezem bij Haastrecht telde ik om 14.20 een kleine 125 grutto's, de meeste exemplaren ook slapend.
26 maart nog een keer er op uit geweest. In Stein Noord werden verspreid 12 gruttoparen geteld en op de plasdras verbleef een groep van 46 grutto's. In de polder Oukoop (deel Negenviertel) op een perceel 2 gruttopaartjes. Bij de Benschopper Boezem een groepje van 11 grutto's en 8 paren in het broedgebied. Op de Hooge Boezem was het op de gruttoverzamelplaats behoorlijk druk. 240 grutto's waren aanwezig, waarvan een 20-tal druk op de plasdras liepen te foerageren. Ook hier 2 paartjes aanwezig in grasland.
Maart 2021 Gruttotellingen uitgevoerd op 3 verzamelplaatsen
Meerdere telronden gemaakt (Reeuwijk-Hekendorp-Haastrecht) om de aantallen grutto's te tellen die op een tijdstip
aanwezig konden zijn op een paar verzamelplaatsen rond Reeuwijk-Haastrecht en op hetzelfde moment broedparen in het aanliggende broedbiotoop).
Datum Tijdstip Plasdras polder Stein Benschopper Boezem Hekendorp Hooge Boezem Haastrecht
14 mrt2021 13.30 31
14 mrt2021 13.55 37
14 mrt2021 14.10 550
19 mrt 2021 12.15 120
19 mrt2021 14.25 28
19 mrt2021 13.50 320
19 mrt2021 14.00 25
20 mrt2021 12.40 65 (in grasland 2 paar))
20 mrt2021 13.50 12 (in grasland 1 paar)
20 mrt2021 14.20 330
22 mrt2021 18.00 5
22 mrt2021 18.15 7
22 mrt2021 18.25 (avondtelling) 200
22 mrt2021 18.55 (avondtelling) 440
25 mrt2021 12.45 70 (in graslanden 7 paar)
25 mrt2021 14.00 0 (in graslanden 9 paar)
25 mrt2021 14.20 125
26 mrt2021 13.50 46 (in graslanden 12 paar)
26 mrt2021 14.40 11( in graslanden 8 paar)
26 mrt2021 15.00 240 (in graslanden 2 paar)
2 apr2021 13.30 18 (in graslanden min. 9 paar)
2 apr2021 14.05 7 (in graslanden 6 paar)
2 apr2021 14.40 80 (in graslanden 3 paar)
2apr2021 19.40 (avondtelling) 60
2apr2021 20.15 (avondtelling) 245
3apr2021 10.10 1 (in graslanden min. 7 paar)
3apr2021 10.40 Polder Oukoop (deel Negenviertel) in perceel Janssen 4 paar aanwezig)
3apr2021 11.00 0 (in graslanden 10-12 paar)
3apr2021 11.20 12 (in graslanden 4-5 paar)
3apr2021 20.30 (avondtelling Hans van Gasteren) 325
4apr2021 14.20 11 (in graslanden 9 paar)
4apr2021 14.35 Polder Oukoop (deel Negenviertel) in perceel Janssen 4 paar aanwezig)
4apr2021 15.00 0 (in graslanden 10 paar)
4apr2021 15.15 16 (in graslanden 3 paar)
Concluderend:
Op de tellingen van 14 en 19 maart 2021 waren er overdag nog geen gruttoparen aanwezig in hun broedbiotoop. Dat was wel het geval op 20 maart maar toen ging het nog maar om een enkel broedpaar. Daarna nam het aantal broedparen in het broedbiotoop steeds verder toe en namen de grutto-aantallen overdag op de verschillende plasdras plaatsen fors af. Late avondtellingen op 2 en 3 april lieten zien dat er toch nog flinke aantallen grutto's kwamen overnachten op de Hooge Boezem bij Haastrecht. Hetgeen betekent dat er op die data behoorlijke aantallen gruttoparen nog steeds niet aan de ei-leg waren begonnen.
Stein voorjaar 2020
Voor de polder Stein wordt het afnemen van de aantallen grutto's vrijwel zeker veroorzaakt door de zeer gunstige terreincondities van de Hooge Boezem bij Haastrecht in de vorm van geschikte plasdras, openheid en het rustige karakter van het centrale deel van dat recentelijk ingestelde natuurgebied. De gruttoaantallen die op de plasdras in Stein plegen te overnachten de laatste jaren laten een dalende trend zien. Pas in de loop van maart namen de dit voorjaar op de plasdras verblijvende gruttoaantallen toe in Stein met een aantal van 256 exemplaren op 11 maart 2020. Maar dat was overdag. Welke aantallen komen overnachten hetgeen te controleren is door het ontbreken van late avondtellingen is minder goed bekend.
Wel constateerde SBB-beheerder Peije 't Lam dat in de vroege ochtend van 26 maart 2020 een grote groep wulpen aanwezig was tezamen met een flink aantal grutto's, terwijl er ook 6 grote zilverreigers als groep bij de plasdras zaten.
Een groepje tureluurs was aanwezig op een avondtelling op 27 maart 2020. Het was tegen de schemer dus alle vogels die hier normaal gesproken gaan slapen moesten aanwezig zijn. Om 19.20 verbleven er op de plasdras 2 grutto's, 26 tureluurs en 4 kemphanen. Opvallend dus, grutto's ontbraken vrijwel en sliepen vermoedelijk al in het broedbiotoop of op een andere verzamelplaats zoals de Hooge Boezem.
Een groepje tureluurs was aanwezig bij een avondtelling op 27 maart 2020. Het was tegen de schemer dus alle vogels die hier zouden moeten gaan slapen moesten aanwezig zijn. Om 19.20 verbleven er op de plasdras 2 grutto's, 26 tureluurs en 4 kemphanen. Opvallend dus, grutto's ontbraken vrijwel en sliepen vermoedelijk al in het broedgebied of op een andere verzamelplaats zoals de Hooge Boezem.
Stein voorjaar 2019
Op 16 februari 2019 verbleef er een grutto op de verzamelplaats. Die lag er voor het oog mooi bij. Maar het duurde tot 26 februari voordat er weer grutto's aanwezig waren, een groep van 35 stuks. Daarna bleef het kwakkelen met de aantallen. Het leek er op dat de grutto's de verzamelplaats aan het mijden waren. Dat dit zo was bleek bij een avondtelling op 8 maart 2019. Om 18.44 uur, een tijdstip dat het al schemerde, was er geen enkele grutto aanwezig op de verzamelplaats. Ook op twee andere avondtellingen, 12 en 14 maart ontbraken grutto's. Wat ik eigenlijk al vermoedde bleek de waarheid. De grutto's gingen blijkbaar ergens anders slapen. Het kon haast niet anders of dit moest de Hooge Boezem bij Haastrecht zijn, want daar werden t.o.v. het jaar ervoor veel hogere aantallen geteld. Toch is het mogelijk dat de verzamelplaats later in maart nog wel zal worden gebruikt om te overnachten. Ook in het voorjaar van 2018 nam het aantal grutto's bij avondtellingen pas in de 2e helft van maart toe.
17 maart 2019 verbleven er overdag in Stein wel flinke gruttoaantallen. 20 stuks op de plasdras aan de westkant en 65 exemplaren op de plasdras aan de oostkant van de polder.
In de periode 20 maart t/m 5 april overnachtten er wel grutto's maar de aantallen bleven beperkt tot maximaal 50 stuks. Er waren zelfs avonden dat er slechts een enkele grutto op de slaapplaats verbleef.
Fotoalbum: Gruttoverzamelplaats polder Stein
Stein Noord. Februari-maart-april 2018.
Voedselzoekende grutto's en kemphanen op de plasdras polder Stein Noord. Foto: 20 februari 2018
Het is half februari 2018. De plasdras in de polder Stein Noord ligt er mooi bij. Oorspronkelijk ging het alleen om een plasdras perceel gelegen langs de Oukoopse kade, maar inmiddels zijn ook de twee westelijk gelegen percelen zo nat geworden, dat er nu sprake is van drie plasdras percelen. De eerste twee grutto's werden op de meest westelijk gelegen plasdras gezien op 13 februari 2018. Op 15 februari een groepje van 8 stuks, maar tot aan 18 februari toen er 9 grutto's werden gezien bleef de aanwezigheid op de plasdras beperkt tot enkelingen. Op 20 februari werden in de middag ruim 20 voedselzoekende grutto's geteld, tezamen met een 20-tal kemphanen in winterkleed. Een van de kemphanen was geringd met kleurringen. Pas op 4 maart, na een periode van vorst, waren weer de eerste 6 grutto's op de plasdras aanwezig.
Vanaf 23 februari 2018 ging het opnieuw vriezen. Nu matig tot zelfs een enkele strenge nacht en dit duurde tot 4 maart. Door de vorst verminderde de mogelijkheid om voedsel te vinden sterk, lieten de grutto's zich niet meer zien op de plasdras en ook kieviten en kemphanen vertrokken weer naar plekken waar ze nog wel voedsel konden vinden. Op 4 maart 2018, de eerste dag van forse dooi na een vorstperiode met matige vorst, waren de eerste 6 grutto's en 30 kieviten alweer aanwezig in de polder Stein Noord. De kieviten toonden al wat baltsgedrag, begrijpelijk want normaal gesproken waren ze op genoemde datum al aan de voorbereidingen van het broedseizoen begonnen.
Polder Stein Noord
datum Aantal grutto's Tijdstip Waarnemer
13 februari 2018 2 overdag Leen Schuilenburg
20 februari 2018 25 overdag Freek Mayenburg
Vorstperiode 23 febr t/m 3 mrt 2018 geen grutto's
4 maart 2018 6 9.58 Hans van Gasteren
6 maart 2018 11 9.25 Peter Paul Schets
7 maart 2918 8 14.11 Pim Steenbergen
9 maart 2018 18 16.50 Pim Steenbergen
10 maart 2018 55 10.48 Peter Paul Schets
11 maart 2018 40 12.27 Pim Steenbergen
14 maart 2018 93 12.49 Pim Steenbergen
14 maart 2018 148 17.20 Menno Kuiper
15 maart 2018 112 overdag Pim Steenbergen
19 maart 2018 1 11.15 Freek Mayenburg (plasdras bevroren)
21 maart 2018 49 14.40 Freek Mayenburg
22 maart 2018 113 14.50 Freek Mayenburg
24 maart 2018 31 11.30 Peter Duits
24 maart 2018 305 19.15 Freek mayenburg (late avondtelling slaapplaats)
25 maart 2018 16 10.25 Freek Mayenburg
26 maart 2018 259 14.29 Pim Steenbergen
29 maart 2018 210 13.05 Freek Mayenburg
29 maart 2018 281 20.20 Freek mayenburg (late avondtelling slaapplaats)
31 maart 2018 32 10.24 Pim Steenbergen
31 maart 2018 165 14.30 Menno Kuiper
4 april 2018 124 20.24 Hans van Gasteren (late avondtelling slaapplaats)
Het is begin april 2018 en de grutto-aantallen die op de slaapplaats overnachten zijn fors aan het afnemen ten teken dat er al veel paren permanent in het broedbiotoop blijven omdat er eieren zijn dan wel binnenkort gelegd zullen worden. Dagaantallen worden nu niet meer opgenomen. Alleen de aantallen van late avondtellingen zullen nog worden opgenomen om een beeld te geven over de aantalsontwikkeling op verzamelplaatsen.
Overzicht van grutto's op het middelste plasdras perceel in de polder Stein Noord tijdens een avondtelling. Foto: 24 maart 2018
Kemphanen (in winterkleed) op de plasdras in de polder Stein. Op de achtergrond een grutto. Foto: 20 februari 2018
Een groep van ruim 20 voedselzoekende kemphanen in winterkleed was aanwezig op 20 februari 2018.
Een van de kemphanen draagt verschillende kleurringen.
Detail van de kemphaan met kleurringen. Te zien zijn een geel vlaggetje met een X er op, rode- en blauwe ring en een aluminium ring.
De ringgegevens doorgegeven aan de Rijksuniversiteit Groningen en kreeg als bericht dat de kemphaan is geringd op 9 oktober 2014 in de Jouke Sjoerdspolder bij Gaast (Friesland) door Rinkje van der Zee.
Stein Noord. Mei-Juni-Juli 2018.
In de periode 7 t/m 9 mei 2018 werd veel agrarisch grasland gemaaid. Door die vroege maaidata was te verwachten dat er snel grutto's zonder broedsucces zouden komen overnachten op de gruttoverzamelplaats Stein. Dat bleek ook te kloppen getuige onderstaande waarnemingen.
12mei2018 21 20.50 Freek Mayenburg (late avondtelling slaapplaats)
16mei2018 73 21.25 Freek Mayenburg (late avondtelling slaapplaats)
23mei2018 166 21.55 Freek Mayenburg (late avondtelling slaapplaats
25mei2018 236 22.05 Freek Mayenburg (late avondtelling slaapplaats
De aantallen adulte grutto's zonder vliegvlugge kuikens die komen slapen op de plasdras nemen nog steeds toe. Ben benieuwd hoe lang ze zullen komen slapen. Door gezenderde exemplaren weten we inmiddels dat veel grutto's waarvan het legsel mislukt is vrij snel vertrekken naar de wintergebieden in Spanje-Portugal en soms zelfs nog verder. In een eerder jaar was dat ook al te merken op de plasdras toen de vele honderden grutto's die een tijdje kwamen slapen zich plotsklaps niet meer lieten zien.
Een groep van 52 adulte grutto's voedselzoekend op een pas gemaaid stuk grasland in de polder Stein (polderdeel Kort Roggebroek) op 27 mei 2018. Het gaat om vogels die overnachten op de plasdras in Stein en overdag in de omgeving foerageren.
Detailfoto van een paar grutto's behorend tot een groep van 52 voedselzoekende exemplaren zonder broedsucces in de polder Stein. Foto: 27 mei 2018.
Stein Noord. Voorjaar 2014
De eerste grutto(s) in de polder Stein Noord werd(en) gezien rond 20 februari 2014. De bekende gruttoverzamelplaats aan de oostkant van de polder Stein is tot begin maart nog amper bezocht. Wel toonden grutto's grote interesse voor een plasdrasperceel aan de westkant van de polder Stein. Een aantal graslanden heeft begin februari 2014 een hogere waterstand gekregen via de aanleg van verschillende nieuwe kleidammen. Daardoor is een perceel plasdras komen te staan en hier verblijven al een paar dagen (onregelmatig) grutto's. Tot zelfs 170 exemplaren op 5 maart 2014. Druk foeragerend op de natte graslanden waar nog flink wat voedsel aanwezig moet zijn. Het grasland werd tot voor kort nog agrarisch gebruikt en dat verklaart waarom er nog flink wat voedsel in de bodem zit. De grutto's slapen overigens (tot op heden) niet in dit plasdrascomplex, ook niet in de jaren daarop.
Overzicht van het westelijk deel van reservaat Stein Noord in Reeuwijk. Een perceel grasland staat nu plasdras
wat komt door de aanleg van dammen met de bedoeling om het waterpeil in dit deel van het reservaat verder omhoog te brengen.
De vele meeuwen bewijzen dat er veel voedsel te vinden moet zijn. Foto: 6 februari 2014.
Twaalf grutto's (waarvan elf op de foto) om 9.25 uur op geïnundeerd grasland in het westelijke deel in de
polder Stein Noord op 24 februari 2014.
Plotsklaps vliegen de twaalf grutto's samen met de honderden aanwezige kokmeeuwen op en verdwijnen in de verte.
Gruttotelling verzamelplaatsen polder Stein
Datum Tijdstip Stein Noord (west) Stein Noord (oost) Waarnemer(s):
23-feb-14 13.15 10 0 FM
24-feb-14 9.25 12 0 FM
24-feb-14 13.35 11 5 FM
25-feb-14 16.00 6 0 FM
26-feb-14 8.45 1 0 FM
26-feb-14 12.15 6 9 FM
27-feb-14 8.15 0 0 FM
28-feb-14 12.10 10 0 FM/DD
1-mrt-14 15.45 22 0 FM
2-mrt-14 13.20 37 0 FM
2-mrt-14 18.30 0 14 (slaapplaats) FM/HvG
4-mrt-14 10.00 130 0 PS
5-mrt-14 12.15 170 0 FM
5-mrt-14 19.00 160 (slaapplaats,nee) 46 (slaapplaats) FM
6-mrt-14 11.20 120 40 FM
6-mrt-14 15.40 180 40 FM/PS
7-mrt-14 8.35 70 13 FM
7-mrt-14 12.20 6 105 FM
7-mrt-14 18.50 0 22 (slaapplaats) FM
8-mrt-14 11.40 85 185 FM/GP
9-mrt-14 9.45 2 88 PS
9-mrt-14 15.05 71 400 FM
9-mrt-14 19.05 1 355 (slaapplaats) FM
10-mrt-14 8.40 18 n.g. FM
10-mrt-14 11.25 37 160 FM
11-mrt-14 14.35 35 375 FM
11-mrt-14 19.00 0 520 (slaapplaats) FM
12-mrt-14 19.00 0 130 (slaapplaats) FM/HvG
13-mrt-14 14.00 10 540 FM
16-mrt-14 15.20 0 140 FM
21-mrt-14 17.00 0 529 PS
21-mrt-14 19.30 0 650 (slaapplaats) PS
23-mrt-14 14.30 0 450 FM/PS
24-mrt-14 19.15 0 463 (slaapplaats) FM
25-mrt-14 8.25 0 37 FM
25-mrt-14 11.40 0 360 FM
25-mrt-14 14.10 0 120 FM
25-mrt-14 19.20 0 500 (slaapplaats) FM
30-mrt-14 20.21 0 120 (slaapplaats) HvG
1-apr-14 8.55 2 17 FM
1-apr-14 15.30 0 262 PS
2-apr-14 15.30 0 11 FM
9-apr-14 20.55 n.g. 47 (slaapplaats) HvG
10-apr-14 14.50 0 1 FM
Tellers: FM=Freek Mayenburg, HvG=Hans van Gasteren,
PS=Pim Steenbergen, DD=Dorus Duits, GP=Ger Piket,
AD=Arie Dorsman, RvS=Rien van Straaten, TdG=Ton de Groot.
6 maart 2014. Een groep van zo'n 180 grutto's loopt in de namiddag druk te foerageren op de westelijke plasdras in de polder Stein Noord.
Tussen de grutto's een geringd exemplaar met geel-rode pootringen (grutto linksonder). Foto gemaakt met Canon telelens 300 mm.
Nog een foto van de grutto met geel-rode pootringen maar nu wat verder uitvergroot.
Alle 180 grutto's gingen op de vleugels toen een slechtvalk zich liet zien. Ook een van de twee aanwezige bonte strandlopers (nog in winterkleed) vloog met de groep grutto's mee.
Stein Noord voorjaar 2011
Polder Stein plasdras gruttoaantallen 2011
Datum aantal grutto's Tijdstip telling waarnemer
13-feb-11 11 15.00 FM
14-feb-11 15 10.00 PS
15-feb-11 50 10.00 WK
25-feb-11 80 15.00 RvS
27-feb-11 32 10.15 FM
1-mrt-11 80 11.20 DH
1-mrt-11 1200 16.00 RB
2-mrt-11 570 18.35 FM
5-mrt-11 800 18.20 FM
6-mrt-11 310 10.50 FM
6-mrt-11 980 18.50 HvG
8-mrt-11 1310 18.55 FM
9-mrt-11 1170 18.45 FM
12-mrt-11 14 7.55 DH
12-mrt-11 320 11.45 FM
12-mrt-11 30 16.00 AV
13-mrt-11 675 18.45 FM
15-mrt-11 410 19.00 HvG
19-mrt-11 316 19.00 HvG
20-mrt-11 1600 14.45 RvS
22-mrt-11 1200 15.00 FM
Grutto's voedselzoekend op een bemest agrarisch graslandperceel vlak bij de plasdras in de polder Stein in Reeuwijk. Tijdstip ongeveer 11.00 uur. De foeragerende groep bestond uit ongeveer 300 exemplaren. Ze werden begeleid door een flink aantal kokmeeuwen die probeerden bemachtigde prooien van de grutto's af te pakken.
Stein Noord voorjaar 2010
De plasdras plaats in de polder Stein Noord lag er op 2 maart 2010 mooi bij. Op de achtergrond in het midden van het water is een groep grutto's zichtbaar.
De eerste 6 grutto's op de verzamelplaats polder Stein werden op 23 februari 2010 waargenomen. De aantallen namen in de loop der dagen snel toe.
Op 26 februari 2010 om 18.00 uur, het schemerde al een beetje, zaten er 160 grutto's en 55 wulpen op de meest westelijke plasdras.
Op 2 maart 2010 werden om 17.45 uur 130 grutto's geteld en om 18.20 uur was het aantal gegroeid naar 205 stuks. Er zaten nu maar 17 wulpen tussen de grutto's.
17 maart 2010 een avondtelling uigevoerd. Om 18.20 uur waren 140 grutto's aanwezig. Dit aantal was om 19.15 uur aangegroeid tot 348 stuks. De Grutto's zaten nu weer op de meest oostelijk gelegen plasdras.
21 maart 2010 zaten er om 14.30 uur maar liefst 650 grutto's op de verzamelplaats (Rien van Straaten). Dezelfde avond weer geteld. Om 19.15 uur werden 570 grutto's geteld verdeeld over twee groepen. Een groep bestaande uit 320 vogels zat in de meest oostelijk gelegen pasdras. 250 grutto's zaten tezamen met 155 wulpen op de wat meer westelijk gelegen plasdrasplaats.
Stein Noord voorjaar 2007
Polderreservaat Stein Noord, in eigendom en beheer bij Staatsbosbeheer, gelegen ten zuiden van de Reeuwijkse Plassen tussen de Twaalfmorgen en de spoorlijn
In het voorjaar van 2006 gebruikten honderden grutto's een plasdras staand stuk grasland in het polderreservaat Stein (oppervlakte 153 hectare) als verzamel- en slaapplaats. Ook dit voorjaar (2007) kwamen de grutto's weer terug op hetzelfde perceel, zelfs in grotere aantallen dan vorig jaar. Ook diverse andere vogelsoorten gebruikten de plasdrasplaats als voedselgebied of als slaapplaats. Een impressie over de ontwikkelingen volgt hieronder. Een flink aantal dag- en avondtellingen is uitgevoerd om zodoende te achterhalen op welke wijze de verzamelplaats voor grutto's functioneert.
Meeuwen komen massaal op graslandpercelen af, die worden bemest via de injectiemethode of met de sleepvoet. Door het inbrengen en inzakken van drijfmest in de bodem kruipen regenwormen en insecten omhoog en vormen een gemakkelijke prooi voor meeuwen, kraaien en kieviten.
Nieuw is dat grutto's nu net als de meeuwen ook hebben doorgekregen, dat ze op net bemeste percelen simpelweg aan voedsel kunnen komen. In de omgeving van de polder Stein zijn vorig voorjaar en ook dit voorjaar in het begin van Maart weer groepen van 100 tot 200 grutto's waargenomen, die foerageerden op de pas bemeste graslanden.
Opvetten van grutto's en voedselaanbod
Het nieuw geconstateerde foerageergedrag van grutto's in het begin van Maart op pas bemeste graslanden zou ook wel eens te maken kunnen hebben met een afnemend voedselaanbod, in combinatie dat de grutto's misschien moeilijker bij hun belangrijkste voedsel in de vorm van wormen kunnen komen. Als grutto's terugkeren uit de overwinteringgebieden is hun gewicht behoorlijk afgenomen. Om in een goede broedconditie te komen moeten ze eerst flink opvetten. Dat doen ze door 2x daags van de verzamelplaatsen naar graslandpolders in de wijde omgeving heen en weer te vliegen om daar te gaan foerageren. De klei op veenbodems en pure veenbodems van agrarische graslanden in Nederland waren door langdurige droogte al vroeg in het voorjaar aan de droge kant. Daardoor hadden grutto's waarschijnlijk meer moeite om hun voedsel uit de bodem te krijgen. Misschien is dat ook de reden geweest om op de pasgemeste percelen te gaan foerageren. Een opvallend signaal voor mogelijke voedselschaarste door de droogte was dat nogal wat grutto's in natte slootkanten liepen te foerageren. Nieuw voor ons was de waarneming van volwassen grutto's, die aan voedsel probeerden te komen door insecten te vangen door ze van grashalmen af te pikken.
Grutto's foeragerend in de natte oever langs een sloot
Om het precieze aantal invliegende grutto's op de plasdrasplaats in Stein te kunnen bepalen werd gewerkt met een handtellertje.
Het tellen van grutto's op een gruttoverzamelplaats
Dit voorjaar zijn bij de plasdras in de polder Stein maar liefst 32 avondtellingen uitgevoerd in de periode eind februari tot 16 april 2007. Via deze tellingen is nauwkeurig bepaald, welke aantallen grutto's er kwamen slapen op de verzamelplaats. Tevens komt daar ook een goed beeld uit over het aantalsverloop over die periode.
Een voorbeeld van zo'n avondtelling:
Op 13 maart 2006 om 18.00 uur, na het beëindigen van de avondtelling stond de eindstand van de teller op 540 grutto's. Bij het begin van de avondtelling om 16.35 uur zaten er nog maar 185 grutto's op de plasdras. In de loop van de namiddag kwamen steeds meer grutto's (met volgevreten buik) uit graslanden in de wijde omgeving richting verzamelplaats om er de nacht door te gaan brengen. Een aantal grutto's kwam aanvliegen in wat grotere groepen varieerend van 10 tot 50 exemplaren, maar ook al veel 2-tallen, hetgeen gepaarde stellen waren.
De eerste grutto's arriveerden al omstreeks 15 februari 2007 op de verzamelplaats polder Stein. Begin Maart begon het aantal overnachtende grutto's flink te stijgen met een piek rond 25 maart van ruim 750 vogels. Vanaf 27 maart begonnen de aantallen weer af te nemen w.s. omdat steeds meer grutto's in hun broedgebied bleven overnachten. Zie verder op onderstaande grafiek.
Opmerkelijk is het weer fors omhoog gaan van de aantallen overnachtende grutto's tussen 2 en 5 april. Een goede verklaring konden we daar niet voor vinden of het zou moeten zijn dat er nog een aantal 'nieuwkomers' (of wellicht laatkomers) de gruttoverzamelplaats zijn gaan bezoeken. Na 5 april nemen de aantallen snel af en op 15 april komen er nog maar een paar grutto's op de verzamelplaats slapen.
Aantal broedende grutto's in Stein in 2007
De verwachtingen voor 2007 voor het reservaat Stein waren hooggespannen. Door het verhogen van de waterstand in het reservaat in de zomer van 2006 en het aanleggen van een plasdrasplaats werd vermoed dat deze aangepaste terreincondities aantrekkelijk zouden kunnen zijn voor broedende weidevogels. Om dit bevestigd te zien is door Freek een broedvogelkartering uitgevoerd. Uit de telgegevens blijkt, dat in de directe omgeving van de plasdrasplaats aanzienlijk meer kieviten zijn gaan broeden dan normaal het geval was. Ook hebben vlak bij de plasdras verschillende paartje grutto's en tureluurs gebroed. Toch lieten de aantallen weidevogels voor de gehele polder Stein geen opvallende toename zien, hetgeen eigenlijk wel in de lijn van de verwachting zat. Vrijwel alle in Stein broedende grutto's (30-35 paar) concentreerden zich in eerste instantie in drie kleine kolonies. De drie broedkernen concentreerden zich in de directe omgeving van gegraven veenputjes of waar zich
plasdrasplaatsen bevonden. Na uitkomst van de nesten hebben een aantal grutto's met hun jongen zich verplaatst. De grutto's en kieviten hadden het moeilijk. Ze moesten geregeld energie steken in het verdedigen van hun broedgebied tegen predatoren zoals zwarte kraaien, waar enkele tientallen van in de polder aanwezig waren.
Wel was er in Stein een opvallende toename van bergeend en Canadese gans, waarvan verschillende paren met jongen werden gezien.
De plasdrasplaats in Stein op 18 april 2007. Het perceel
begint snel op te drogen en de oppervlakte aan plasdras
neemt per dag af. Begin Mei is de plas weer aangevuld
met water via een pomp.
Een 2e perceel wat in de winter van 2006/07 lang plasdras
heeft gestaan ligt er op 20 april 2007 volledig droog bij.
Stein Noord voorjaar 2006
Sinds kort is er zo maar spontaan een nieuwe gruttoverzamelplaats ontstaan in de polder Stein. De polder Stein ligt tussen de Spoorlijn Utrecht-Gouda en de Twaalfmorgen ten zuiden van de Reeuwijkse Plassen. De polder Stein, althans het deel ten noorden van de spoorlijn is 200 hectare groot. Ongeveer 150 hectare daarvan is reservaat van Staatsbosbeheer. Het beheer van het reservaat is gericht op weidevogels, bloemrijk grasland en wintervogels waaronder de kleine zwaan. Stein is ook aangewezen als Vogelrichtlijngebied voor kleine zwaan en heeft ook een beschermde status omdat de wilde kievitsbloem er nog in klein aantal voorkomt.
Op een hol gelegen perceel grasland aan de oostkant van het reservaat staat sinds een half jaar een laagje water met verspreid voorkomende pollen pitrus. De terreincondities zijn blijkbaar zo aantrekkelijk dat flinke aantallen grutto's er nu komen slapen.
Op 22 maart 2006 een avondtelling uitgevoerd. Om 18.45 uur stonden er 560 grutto's op de plasdrasplaats. Verder ook nog een 15-tal kemphanen, 5 slobeenden en 2 bergeenden op de plasdras. De grutto's verblijven al ruim een week op de plasdrasplaats en de aantallen slapende grutto's zijn alleen maar toegenomen. Er wordt geslapen op de plas en overdag trekken de grutto's de aangrenzende polders in om er te vreten waardoor ze opvetten en zodoende goed in broedconditie komen.
Plasdrasperceel aan de oostkant van de Twaalfmorgen in de Polder Stein. Op de achtergrond de R.K. kerk van Hekendorp.
Op 23 maart 2006 zaten er om 13.45 uur maar 25 grutto's op de plasdras. Maar in de aangrenzende polder Oukoop telde ik 3 grote gruttogroepen. Opvallend was dat alle drie de groepen op graslandpercelen foerageerden die op die dag waren bemest via drijfmestinjectie of met de sleepvoet. Gezamenlijk met groepen meeuwen die ook op de percelen afkwamen die bemest waren. Het ging om ongeveer 300 grutto's. Verder viel op dat er op dit (nog steeds koude) tijdstip in maart nog maar zo weinig grutto's als paren in de polder verbleven in hun toekomstig broedterritorium. Hier en daar werd wel een paartje gezien maar vrijwel alle grutto's waren als groep(en) in de polders aanwezig. Ook op de verzamelplaats waar de grutto's tegen de avond terugkeren om te gaan slapen kwamen maar 10 grutto's als 2-tallen binnenvallen. De andere grutto's kwamen als groepen binnen, in grootte variërend van 30 tot 125 exemplaren.
Misschien zaten er wel grutto's op de nieuwe plasdras Stein bij die eigenlijk op de gruttoverzamelplaats Weegje thuishoorden.
Foto van de plasdras gemaakt tegen de avond met tegenlicht. Op de achtergrond achter de hoogspanningsmast ligt het dorp Haastrecht.