Fotoalbum Planten: moerassen en natte bodems
Fotoboek: Bosbies
Foeoboek: Breedbladige orchis
Fotoalbum: Dotter
Galigaan
Goudknopje
Moerandoorn
Moeraskartelblad
Fotoalbum: Moeraswederik
Fotoalbum: Slangewortel
Fotoalbum: Watermunt
Fotoalbum: Waterdrieblad
Fotoalbum: Zwanebloem (Fotoboek)
17 september 2013 Zwanebloemen-(koffiebloemen) in het Groene Hart van West-Nederland
Een van de meest opvallende en mooiste waterplanten in de talloze boerensloten in het Groene Hart van West-Nederland is de zwanebloem. Rondom de Reeuwijkse Plassen staat deze plant in de streek ook bekend bekend als koffiebloem. De soort is in dit deel van Nederland vrij algemeen.
Butomus umbellatus, is de latijnse naam die de zwanebloem heeft gekregen van de 18e eeuwse Zweedse botanicus Linneus. Hij was de grondlegger, die voor het eerst de taxonomie van planten op uiterlijke overeenkomsten ging indelen. Voor de naamgeving van planten en dieren, ging Linnaeus van het door hem bedachte natuurlijke systeem (Systema Naturae) uit van het scheppingspatroon. Pas later na Linnaeus ontstond het idee dat soorten door evolutie zijn ontstaan.
Close up van de bloem(en) van de zwanebloem.
Close up van de bloem(en) van de zwanebloem.
De oevers langs twee sloten begroeid met een lang lint van zwanebloemen. Foto's: 29 augustus 2012. Reservaat polder Stein Noord
Het gaat de zwanebloem tegenwoordig ( als Wettelijk beschermde soort) prima voor de wind. Het feit dat de zwanebloem in Nederland wettelijk beschermd is betekent niet dat de plant zeldzaam is, integendeel, in Nederland en vooral in kleigebieden is hij algemeen. Het inlaten van grote hoeveelheden rivierwater, wat voor veel kritische waterplanten die in schoon voedselarm water leven de doodsteek heeft betekend, is voor zwanebloem eigenlijk zelfs gunstig geweest. Wanneer de plant opduikt temidden van allerlei zeldzame waterplanten in relatief voedselarm water, is dat een teken dat het water voedselrijk aan het worden is en dat de fijnproevers uit een dergelijk milieu zullen gaan verdwijnen.
De plant groeit veel in sloten met voedselrijk water die jaarlijks worden geschoond. De plant profiteert zelfs van het regelmatig schonen van sloten want ze gedraagt zich als een pionier die niet gebaat is bij het dichtgroeien van sloten. Zwanebloemen hebben van het regelmatig schonen van sloten niet veel te lijden omdat deze schoonmaakbeurten zijn leefmilieu in stand houden. Ook van het grootschalig machinaal schonen van sloten ondervindt de soort nauwelijks hinder omdat de laatste jaren steeds meer met de mechanische messenbalk wordt geschoond. Daardoor blijven veel wortels van de planten gespaard.
De opmars van de zwanebloem betekent overigens wel dat er sprake is van een sterk toenemend gehalte aan sulfaat, nitraat en stikstof in het polderwater en veenbodem.
Een groepje zwanebloemen langs de rand van de oever
van een boerensloot.
Close up van de bloemen van de zwanebloem.
Deze sloot wordt al een aantal jaren geschoond middels de messenbalk en is een rijke groeiplaats van vele honderden "koffiebloemen".