Brandgans

Brandganzen kwamen in Nederland tot ongeveer 1990 alleen maar voor als wintervogels. Ze verbleven alleen in het najaar en de winterperiode in Nederland. Rond de Reeuwijkse Plassen zaten vrijwel nooit brandganzen in de graslandpolders. Wel hoorde je regelmatig groepen “keffende”brandganzen als kleine stipjes hoog in de lucht overkomen op hun trekroute van noord naar zuid of andersom.  Alleen als het flink winterde en er veel sneeuw in Noord-Nederland lag wilde er wel eens een tijdje groepen brandganzen neerstrijken in het Groene Hart van West-Nederland. Inmiddels behoort de brandgans in Nederland tot de algemene broedvogels en ook in de omgeving van Reeuwijkse Plassen is dat het geval. De huidige broedpopulatie in het Reeuwijkse is vrijwel zeker ontstaan uit een paar ontsnapte exemplaren van particulieren die brandganzen hielden (ook nu nog) als liefhebberij. Het ging eerst om een enkel paartje maar in de loop der jaren is er een grote populatie gegroeid inmiddels bekend staand onder de naam (zomer)brandganzen. Aangegroeid in de loop der jaren tot meerdere duizenden vogels. Lastgevend voor boeren door hun massale gevreet van productiegrassen. Om de aantallen terug te dringen worden ze actief bejaagd en in de broedtijd de eieren geschud. De brandganzen broeden en brengen een groot deel van het jaar door in het Reeuwijkse gebied. In het najaar verkassen de brandganzen tijdelijk. Vermoedelijk vertrekken ze dan naar gebieden rond de grote rivieren), om zodra het voorjaar gloort weer terug te keren. 

Echte wilde brandganzen verblijven tegenwoordig ook regelmatig in het gebied. Inmiddels is de trek van wilde brandganzen vanuit Zuid-Nederland naar noordelijke gebieden al weer goed op gang gekomen. De eerste week van maart 2013 vlogen regelmatig grote groepen (blaffende) brandganzen hoog over, richting noorden.  Begin maart 2013 weer eens een paar integrale brandganzentellingen rond de Reeuwijkse Plassen uitgevoerd. In de polder Langeweide nrd+zd verbleven op 3 maart 2013 maar liefst 6500 brandganzen op de grond. Geen (zomer)brandganzen maar echte wilde brandganzen. Ook op 15 februari 2013 verbleven grote aantallen (7360 stuks) brandganzen in de polder Reeuwijk(telling: Hans van Gasteren). Een deel ervan behoorde tot (zomer)brandganzen maar het grootste deel waren echte wilde brandganzen. Duidelijk is dat echte wilde brandganzen Reeuwijkse polders alleen tijdelijk gebruiken als tussenstop op hun trektocht naar het zuiden en weer terug. Zijn de (zomer)brandganzen permanent in het gebied (op een korte periode na in het na/jaarwinter), de echte brandganzen doen de polders slechts tijdelijk aan. Dat bewijzen de tellingen van 12 januari, 19,16 februari en 1 maart 2013. De op die data getelde brandganzen waren vrijwel zeker grotendeels (zomer)brandganzen, dus broedvogels in het gebied. Op 6 maart 2013 telde ik ruim 10.000 brandganzen waarvan een groot deel echte wilde brandganzen. Op 7 maart 2013 was een fors deel van de op 3 en 6 maart 2013 aanwezige 8000-10.000 brandganzen verdwenen. Op die dag was er vrij veel onrust in  agrarische polders omdat diverse boeren mestinjectie uitvoerden. Wellicht hing de wegtrek van de wilde brandganzen samen met de onrust op die dag. Maar het kan ook te maken hebben met de aangename voorjaarstemperatuur op die- en voorgaande dagen.

De eerste broedgevallen van brandgans rond Reeuwijk
Brandganzen werden voor het eerst broedend aangetroffen in de polder Oukoop Noord (reservaat Staatsbosbeheer) op de legakker naast een veenput ten noorden van het fietspad Reeuwijk-Driebruggen. Ging het de eerste paar jaar nog maar om kleine aantallen, inmiddels ligt het aantal broedparen ruim boven de 100 paren (2003). Alleen al in 2003 werden in de polder Sluipwijk en Oukoop Noord samen 133 paren met jongen geteld. En dat aantal is in de jaren erna alleen maar toegenomen. Inmiddels zijn steeds meer brandganzen in andere polders gaan broeden. In het zuidelijke deel van de polder Oukoop broedden in 2006 in het waterreservaat waar de waterwipmolen staat alleen al enkele tientallen paren.

De afschot van zomerganzen in Reeuwijk en omgeving gebeurt door de wildbeheereenheden (WBE's) die rond Reeuwijk aktief zijn. De laatste jaren zijn er grote aantallen grauwe- en brandganzen afgeschoten. Alleen al in de polder Stein Noord en op plas Vrijhoef samen zijn in 2017 ruim 2000 ganzen geschoten, het grootste deel grauwe ganzen. Ook zijn er in reservaten van SBB veel eieren geprikt. Voor 2017 waren dat ongeveer 4500 eieren waarvan maar liefst 300 nesten van de brandgans in de polder Stein Noord. Er gebeurt dus wel het een en ander om de ganzenoverlast terug te brengen.

De aantallen brandgans lijken inmiddels al flink te zijn afgenomen maar voor de grauwe ganzen is dat nog niet aan de orde. Er zijn nog steeds  grote aantallen aanwezig. Dat laten SOVON tellingen zien die maandelijks worden uitgevoerd in najaar/winter. DEZE NOG INVULLEN