Twee plasdras natuurgebiedjes in de polder Stein Noord en de Hooge Boezem bij Haastrecht

Plasdras en het belang voor vogels (en vogelaars)

Belang voor de vogels
Nieuw gemaakte gebiedjes bestaande uit open water wat plasdras staat met slikkige onbegroeide oeverrandjes zijn belangrijk voor vogels. Een 2-tal van die gebieden waar veel vogels (maar ook vogelaars) liggen in de polder Stein Noord in Reeuwijk en de Hooge Boezem bij Haastrecht. Ze zijn natuurgebied. In agrarisch gebied komt dat soort plasdras stukjes nauwelijks voor. Zulke gebiedjes zijn niet alleen belangrijk als broedgebied voor vogels maar ook als rust- en voedselgebied. Weidevogels broeden graag in de directe omgeving en gaan na het broeden graag met de kuikens naar zo'n plasdras omdat daar veel voedsel is te vinden. Ook voor trekvogels zoals steltlopers en plevierachtigen zijn plasdras stukjes belangrijk want de vogels kunnen er even op krachten komen tijdens hun trektocht naar de broed- of overwinteringsgebieden. En plasdras hebben een voor grutto's uiterst belangrijke functie. In het voorjaar en na de broedtijd gebruiken grutto's dit soort plekken als verzamelplaats. Als sociale ontmoetingsplaats, als voedselgebied en als rust/slaapgebied.

Een 2e belang, voor vogelaars
Steeds meer vogelaars en/of natuurliefhebbers weten gebiedjes waar plasdras voorkomt te vinden en te waarderen. Landschappelijk hebben zulke gebiedjes een meerwaarde liggend tussen de egale groengekleurde monocultuur van raaigrasweiden wat een groot deel van het intensief gebruikte agrarische landschap is verworden. Nu we als mens beperkt zijn in onze bewegingsvrijheid door de Corona-uitbraak valt er een duidelijke toename aan het poldergebied vast te stellen. De laatste jaren is er veel gedaan om de toegankelijkheid van het poldergebied groter te maken. Tiendwegen zijn verbeterd om te kunnen wandelen, bewijzerde wandelroute's zijn aangelegd en daar wordt steeds meer gebruik van gemaakt. De interesse voor vogels en het fotograferen er van is de laatste jaren ook enorm toegenomen

Plasdras in de polder Stein (deelgebied Kort Roggebroek).
Op de achtergrond links de observatiehut waar sinds kort een vrijwilligers vogelobservatietelpost is gehuisvest. Foto: 2 mei 2020

Een 2e plasdrasperceel welke tot voor kort plasdras stond maar door de droogte is drooggevallen. Foto: 2 mei 2020

Een 3e plasdrasperceel welke tot voor kort plasdras stond maar door de droogte inmiddels bijna is drooggevallen. Foto: 2 mei 2020

Een van de vier Temmincks strandlopers die een paar dagen doorbrachten op de Hooge Boezem bij Haastrecht om vervolgens door te trekken naar de broedgebieden in Noord-Europa. Foto: 3 mei 2020

Hier twee Temmincks strandlopers op de Hooge Boezem duttend met de snavels tussen de veren. Maar wel alert voor
gevaar want de ogen open. Foto: 3 mei 2020

Ook de bontbekplevier is zo af en toe te zien op de slikrandjes van plasdras zoals op de Hooge Boezem bij Haastrecht. Foto: 9 mei 2020

Gele kwikstaart man mooi op kleur maakte even een tussenstop in de polder Stein Noord bij de plasdras op 21 april 2020. Geen broedvogel dus maar als doortrekker op weg naar zijn broedgebied elders in Nederland of nog noordelijker. Deze mooie vogelsoort broedde overigens vroeger wel in Stein Noord kan ik me nog herinneren maar nu spreek ik over de jaren 60 van de vorige eeuw. Ooit zelfs een nest gevonden in de polder Lang Roggebroek op wat we noemden het "schrale van boer Jo Nap". Dat was een bloemrijk hooilandperceel wat pas eind juni gemaaid werd waar in april duizenden kievitsbloemen bloeiden en meerdere paartjes zomertaling en slobeend nestelden.

Een van vijf oeverlopers die op 9 mei 2020 langs de rand van een slikkig oevertje aanwezig waren op de Hooge Boezem bij Haastrecht.

Beheer van een plasdras

Plasdrasbeheer is een kwestie van fingerspitzengefühl en zal alleen maar duurzame resultaten geven als er goed mee wordt omgegaan. Zoals tussentijds water inlaten of aflaten op de momenten dat het noodzakelijk is. Ook is het belangrijk om het beheer zo uit te voeren dat de vegetatie zich niet te veel uitbreidt richting moeras met onder meer veel pitrusgroei . Het handhaven van de openheid, wat vogels erg op prijs stellen, is te bereiken door te spelen met de waterstand in combinatie met begrazing door vee, af en toe ruigten te maaien, dan wel door begroeide oeverstroken (machinaal) opnieuw kaal te maken.
Soms is het ook beter een plasdras een periode droog te laten vallen, te begrazen en een mestgift te geven van stalmest. Een mestgift is om het bodemleven te stimuleren. Daarom is het wenselijk om meerdere perceelgedeelten te hebben met plasdras. Een goede waterhuishouding (liefst in eigen beheer) is ook belangrijk om te kunnen spelen met de waterstand wanneer dit nodig is.

De Hooge Boezem bij Haastrecht. De waterstand is in een droge periode wat verhoogd door het Waterschap waardoor afwisselende plekken van plasdras zijn ontstaan. Door verdamping zakt de waterstand langzaam waardoor een steeds grotere oppervlakte aan slikranden ontstaat.

Kemphaanmannen behoren in broedkleed tot de mooiste en door hun gedrag meest indrukwekkende onder onze weidevogels. Helaas gaat het slecht met de kemphaan. Er broeden in Nederland nog maar weinig exemplaren. Dit exemplaar verbleef een kort moment op de Hooge Boezem bij Haastrecht tezamen met een vrouwtje. Foto: 8 mei 2020.

Af en toe laat ook de steltkluut zich zien op een plasdras zoals op de plasdras in de polder Langeweide in Reeuwijk. Foto: 10 mei 2020. Foto gemaakt door Dorus Duits. Dorus bedankt voor het toezenden van de foto.

Hier de kemphaanman met naast zich een vrouwtje. Foto: 8 mei 2020. Lang geleden broedden er nog enkele kemphaanpaartjes in de polder Keulevaart nabij de Benschopper Boezem herinner ik me. Maar nu heb ik het over ongeveer 1960. In het polderdeel Hoonaard broedden in die tijd nog forse aantallen weidevogels. Grutto's zelfs in kolonievorm en er was ook een kleine baltsplaats waar kemphaanmannen hun prachtige balts toonden.

Kemphaan vrouwtjes zijn wat kleiner als de kemphaan mannen. Ook in de broedtijd zijn ze minder opzichtig gekleurd dan de mannen. Foto: 9 mei 2020 Hooge Boezem bij Haastrecht.

Twee lepelaars lieten zich op 27 april 2020 zien in de buurt van de plasdras in de polder Stein. Druk voedselzoekend in het ondiepe water langs de oever van grasland.