Broedpopulatie ganzen Hooge Boezem/Doove Gat
Broedpopulatie voorjaar 2022
Het zal onderhand niemand ontgaan zijn. Het grote aantal grauwe ganzen en grote Canadaganzen met kuikens dat het het natuurgebied de Hooge Boezem bevolkt. Massaal gefotografeerd door de vele fietsende en wandelende recreanten die het prachtig vinden al die ganzenfamilies met kuikens die rond sjouwen in het natuurgebied. Het gaat om een forse broedpopulatie. Een integrale telling begin mei 2022 leverde een totaal op van 85 paren grauwe ganzen met kuikens en daarnaast nog ruim volwassen 200 grauwe ganzen zonder kuikens. Van grote Canadaganzen werden op 20 mei 2022 23 paren geteld met kuikens en een 8-tal losse exemplaren zonder kuikens min of meer groepsverband. In tegenstelling tot andere gebieden waar veel ganzen broeden en waar eieren geprikt worden is dat in de Hooge Boezem minder intensief gedaan. In ieder geval is er niet geprikt/geraapt in het voorjaar van 2022. Of dit te maken heeft met de afgelopen twee jaren waarin beperkt geprikt/geraapt werd door Corona en dit voorjaar door de uitbraak van vogelgriep is mij niet bekend.
Die vele ganzen hebben grote invloed op het gebied met name het begrazen en kort houden van de grasmat wat zij doen. De ganzen grazen net zo als koeien doen en verplaatsen zich steeds. Het totale natuurgebied wordt begraasd en afhankelijk van het tijdstip waarop ik het gebied bezocht waren de ganzen op verschillende plekken aan het grazen. De vegetatie van de graslanden is sinds het in beheer nemen van het natuurgebied nogal veranderd. Het aandeel pitrus en ridder- en krulzuring is fors toegenomen en door de intensieve begrazing door de vele ganzen is er amper grasgroei. Genoemde plantensoorten worden nauwelijks door de ganzen gevreten. Het is nu 22 mei en de percelen liggen er nog steeds kaal gevreten bij. De vele ganzen grazen zo'n beetje alle graslanden af waar wat te vreten valt. Opvallend veel ganzenmest ligt er in de graslanden, soms is het een beetje latrine-achtig zo veel ganzenmest er ligt.
Broedaantallen ganzen voorjaar 2022
Telling begin mei 2022
Grauwe gans + kuikens
85 paar
En nog 200 grauwe ganzen zonder kuikens
Telling 20 mei 2022
Grote Canadagans + kuikens 23 paar
En nog 8 grote Canadaganzen zonder kuikens
Fotoalbum: Ganzen en kuikens Hooge Boezem
25 Mei 2022. Groep grauwe ganzen en grote Canadaganzen met kuikens in veenriviertje de Vlist aangrenzend aan de Hooge Boezem.
Onder en boven is samen het totaal aan ganzen wat ik fotografeerde.
25 Mei 2022. Groep grauwe ganzen aan de oever langs het veenriviertje de Vlist aangrenzend aan de Hooge Boezem.
5 Mei 2022. Grasland tussen de watermolen en fietspad. Intensief begraasd en kaal gehouden door ganzen. Dit blok wordt zo af en toe plasdras gezet waardoor de grasgroei ook daardoor wordt geremd. Pitrus en ridder- en krulzuring breiden zich langzaam uit.
20 Mei 2022. Overzicht van graslandperceel noordelijk gelegen van de onverharde verbindingsweg die door het gebied loopt. De percelen hier zijn behoorlijk verruigd met pitrus en ridder-krulzuring. De grazige delen worden intensief begraasd door ganzen. De ontwikkeling van verruiging neemt steeds verder toe.
22 Mei 2022. Sterk door ganzen begraasd perceel zuidelijk gelegen van de onverharde verbindingsweg die door het gebied loopt wat ook vrij langdurig in de winterperiode plasdras heeft gestaan. De vegetatie heel laag en het plantje goudknopje is dominant aanwezig.
22 Mei 2022. Wat meer ingezoomd op een sterk door ganzen begraasd perceel wat ook vrij langdurig in de winterperiode plasdras heeft gestaan. De vegetatie heel laag en het plantje goudknopje is dominant aanwezig.
23 Mei 2022. Grasvegetatie intensief begraasd door ganzen en dit beeld (inclusief de vele ganzenstront) is representatief voor grote delen van graslanden die begraasd worden.
24 Mei 2022. Perceel aan zuidkant grenzend aan fietspad. Wordt intensief begraasd door ganzen. Oprukkend zijn
pitrus en ridder- en krulzuring.
24 Mei 2022. Perceel aan zuidkant grenzend aan fietspad. Wordt intensief begraasd door ganzen. Oprukkend zijn
pitrus en ridder- en krulzuring. In dit deel broedden in 2022 op twee percelen diverse weidevogels. Grutto 3 paar, kievit 2 paar, tureluur 2 paar en scholekster 1 paar.
24 Mei 2022. Perceel grenzend aan fietspad. Wordt wat minder intensief begraasd door ganzen. Op dit perceel staat aardig wat gras. De bruine kleur is gestreepte witbol in bloei. Deze grassoort is blijkbaar minder in trek bij de ganzen, zeker als het gras wat ouder is. Oprukkend zijn ridder- en krulzuring.
Fotoalbum: Vegetatieontwikkeling en beheer graslanden Hooge Boezem
De vegetatie van de graslanden van de Hooge Boezem is t.o.v. het begin van de reservaatvorming behoorlijk veranderd. Pitrus en ridder- en krulzuring zijn fors toegenomen als storingssoorten, evenals veenwortel en perzikkruid waar zelfs een paar percelen flink mee zijn begroeid. Daarmee lijkt ook de aantrekkelijk voor de pachter die het grasland tot voor kort gebruikte afgenomen te zijn. En ook voor de weidevogels lijken de terreincondities verminderd te zijn. Daar komt ook nog bij dat de toenemende ganzenaantallen die hier broeden en jaarrond verblijven , met name grauwe- en grote Canadaganzen, het grasland overmatig begrazen waardoor de aantrekkelijkheid en terreincondities voor weidevogels ook steeds verder lijkt af te nemen.
Onderstaand een fotografisch beeld om een indruk te krijgen.
Hooge Boezem proefgebied maken voor een natuurlijk beheer graslanden door ganzen?
De broedpopulatie van grauwe ganzen, grote Canadaganzen en brandganzen in Nederland is sinds de eeuwwisseling sterk gegroeid en wordt meer en meer als schadelijk ervaren. Jaarlijks wordt een flink deel van de broedpopulatie afgeschoten en eieren van nesten geprikt, geschud of anderszins om nakomelingen te voorkomen.
In de Hooge Boezem is nu al voor het 3e jaar weinig gedaan aan bestrijding in de vorm van prikken van eieren. Door Corona en vogelgriep zijn geen maatregelen geweest om het aantal ganzen te beteugelen. De broedpopulatie van grauwe ganzem voor de Hooge Boezem bedroeg dit voorjaar 85 paar met kuikens met daarnaast nog zo'n 200 volwassen exemplaren zonder kuikens. Ook de grote Canadagans was met 23 broedparen en kuikens en daarnaast 8 losse volwassen vogels goed vertegenwoordigd (integrale tellingen Cor Oskam en Freek Mayenburg).
Al die ganzen hebben er met hun gegraas voor gezorgd dat de graslanden er nu nog kaal bij liggen (24 mei 2022). Het aandeel pitrus en ridder- en krulzuring de laatste jaren fors toegenomen. Op plekken die in de winterperiode vrij langdurig plasdras staan heeft zich een vegetatie ontwikkeld van vooral waterpeper, moerasdroogbloem en goudknopje. De vraag doet zich voor in hoeverre er nog steeds belangstelling zal blijven om het gebied agrarisch te blijven beheer door de pachter die dit al een aantal jaren deed. Als deze besluit (of al heeft besloten heeft) te stoppen ontstaat er een situatie voor heroverweging hoe verder om te gaan met het beheer van de graslanden i.h.b. het weidevogelbeheer. Dit jaar hebben er in de graslanden 4-5 gruttoparen, 3-4 paartjes tureluurs, 7-9 paar kievit en 2 paar scholeksters gebroed. De weidevogelstand t.o.v. een paar jaar geleden is gedaald. Wel is door Mayenburg dit voorjaar geconstateerd bij intensieve controle van broedende grutto's op het nest dat de vele ganzen geen negatieve invloed hadden op het broedresultaat. Er was geen agressie van de ganzen met kuikens t.o.v. de grutto's en de eieren zijn gewoon uitgekomen. Ook kievit en tureluur hebben geen last gehad van de ganzen gezien de diverse paartjes die met kuikens rondliepen.
Optie 1: Ganzen het beheer laten doen en verder niets doen?
Optie 2: Bestaande beheer voortzetten?
Mocht er geen vervolg zijn door de pachter voor het beheren van de graslanden kan overwogen worden om van de Hooge Boezem een (landelijk ?) proefgebied te maken om te bezien hoe het gebied zich gaat ontwikkelen als het beheer door ganzen wordt uitgevoerd. Dat betekent dan wel dat ook ook in de komende jaren de ganzenbroedpopulatie ongestoord moet kunnen broeden en met hun graasgedrag het graslandbeheer te kunnen voeren. Hoeft op zich geen probleem te vormen vanuit de ganzenproblematiek want als de kuikens vliegvlug zijn vertrekken ze toch en kunnen elders bestreden worden als onderdeel van bestaande Provinciale bestrijdingsplannen ganzen.
Wat wel een punt vormt is dat de ganzen niet jaarrond de Hooge Boezem begrazen. Als de kuikens kunnen vliegen verlaten veel ganzen de Hooge Boezem hetgeen betekent dar er dan alsnog opgroei van gras zal plaats vinden. Begrazing (vind dan nauwelijks meer plaats). Maaien en afvoeren of alleen bloten kan dan een alternatief zijn. Maar er kan natuurlijk ook voor gekozen worden om niets te doen om te bezien hoe de ontwikkelingen zullen zijn.
Tot vorig jaar werd in het voorjaar ingeschaard met wat schapen en droge koeien. Laat in het voorjaar, zo rond half juli werden een paar graslanden gemaaid voor hooiwinning.
Inscharing met vee heeft dit voorjaar niet meer plaats gevonden. Of er nog interesse is van de pachter die het beheer een aantal jaren heeft gevoerd is onduidelijk, althans bij mij. Wel is een ding zeker, de sterke uitbreiding van pitrus en ridder- en krulzuring is een belangrijk zorgpunt. Niet alleen om het gebied interessant te houden voor het verpachten, maar ook als broedgebied voor de weidevogel. Door die sterke uitbreiding verslechteren de terreincondities voor weidevogels. De dalende broedaantallen van de laatste jaren tonen dat ook aan.