Natuurwaarden op het voormalige boerenbedrijf van Klaas en Ger van der Heuvel in de polder Lang Roggebroek in Reeuwijk

Al vanaf mijn 16e jaar (rond 1960) kwam ik regelmatig in de polder Lang Roggebroek bij de familie van der Heuvel. Zij hadden drie dochters en oefenden een melkveebedrijf uit i.c.m. het fokken van een beperkt aantal varkens. Het was een extensief bedrijf. Ze hadden zo'n 15-20 stuks melkvee en maar een beperkt aantal hectaren in eigendom. Ongeveer 25. Ik had toestemming om op hun landerijen te lopen om de vele weidevogels die er broeden te observeren en de veelsoortige plantenwereld (vooral bijzondere schraallandsoorten) te bestuderen die er groeide. De plantensoort die er voorkwam en mij  het meest aansprak was de wilde kievitsbloem. Deze groeide in die jaren nog met een paar duizend exemplaren op verschillende percelen van het genoemde bedrijf, en verder ook nog op verschillende percelen in de polder Stein Noord. In het voorjaar was het een lust om er naar de vele bloeiende exemplaren te gaan kijken.

Niet de hele polder Lang Roggebroek had zo'n rijke natuur. Boer Jan Verkaik, de buurman die aan de westkant zijn boerderij had, had  op zijn land vrijwel geen broedende weidevogels en ook kievitsbloemen ontbraken op zijn land. Ook in de oevers ontbraken de schraallandplanten welke bij Klaas van der Heuvel groeiden. Hoewel het melkveebedrijf ook niet erg groot was boerde Verkaik wel intensiever en hield meer varkens. Het land werd intensiever bemest en het beweidingspatroon met o.a. voorbeweiding was minder gunstig voor de weidevogels. En die mindere natuur was al zo rond 1965/70. De boerderij van Verkaik is rondom 1910 gebouwd, terwijl de boerderij van van der Heuvel pas rond 1933 is gebouwd. Misschien ligt hier de oorzaak van het verschil in kwaliteit van de natuur tussen deze twee bedrijven. Wellicht zijn de gronden van van der Heuvel veel langer extensief gebruikt toen er nog geen boerderij stond. Het grasland werd wellicht toen alleen gebruikt als hooiland met geen of weinig bemesting (door boeren van de Steinse Dijk langs de Hollandse IJssel).

De paar duizend kievitsbloemen die in de 60er jaren groeiden op het land van de van der Heuvels kwamen niet op alle percelen voor. Twee percelen, de buitenstukken, lagen tegen het tegenwoordige recreatiebos aan. Dat was het hooiland en werd laat gemaaid en beperkt bemest met stalmest. Daar groeiden en bloeiden de meeste exemplaren. Op de percelen waar de weidevogels nestelden stonden ook wel exemplaren maar dat was maar een beperkt aantal. Op een ander lang smal perceel wat ook gebruikt werd als hooiland met naweide groeiden ook nog enkele honderden exemplaren. En dan nog een vierkant blok hooilandperceel dat grensde aan de plas Kalverbroek. Daar groeide ook tientallen exemplaren tussen de bloeiende dotters en later in het seizoen stond dit perceel vol met vele honderden margrieten in bloei. Het aantal bloeiende kievitsbloemen op genoemde percelen werd en wordt ook nu nog jaarlijks geteld maar de constatering is dat de soort sterk is afgenomen en bijna op het punt staat om op deze percelen uit te sterven. Dat zelfde is ook gaande met de kievitsbloemen in de polder Stein m.u.v. een groeiplaats waar de soort zich nog aardig in stand weet te houden. Pogingen voor herstel via herintroductie van zaden hebben tot op heden nog geen resultaat laten zien.

Klaas had zoals tijdens het interview wel bleek weinig op met de Landbouwvoorlichtingsdienst. En terecht als je leest wat er vervolgens gebeurde bij de verkoop van hun land. De Dienst Beheer Landbouwgronden (DBL) toonde interesse in de landerijen omdat de aankoop ervan paste in de aankoop voor reservaatvorming in het kader van  de Herinrichting Driebruggen. DBL taxeerde en kocht gronden aan die vervolgens werden overgedragen aan Staatsbosbeheer. Voordat er werd aangekocht werden de gronden getaxeerd op hun economische waarde waarbij de kwaliteit van grassoorten en drooglegging percelen bepalend waren. Anders gezegd hoe meer Engels raaigras des te hoger het taxatiebedrag. Toen de gronden van van der Heuvel werden getaxeerd werden die een stuk lager getaxeerd als een perceel wat in het aangrenzende polderdeel Kort Roggebroek lag. De eigenaar van dat perceel had verschillende jaren flink veel drijfmest uitgereden, zeg maar gerust gedumpt. De waarde van dat perceel werd veel hoger ingeschat als het extensieve land van van der Heuvel. Met de hoge natuurwaarden werd op geen enkele manier rekening mee gehouden. Daarmee kreeg ook mijn vertrouwen in het beleid van de Overheid een flinke deuk.

Na de aankoop is Staatsbosbeheer de gronden gaan beheren via verpachting van de graslanden onder beperkende voorwaarden. Er werd zoveel mogelijk getracht het bestaande beheer zoals Klaas en Ger  dat deden te volgen. Maar handwerk was er niet meer bij. Voor het oeverbeheer kwam de messenbalk. De voormalige graslanden van van der Heuvel zijn nu ruim 30 jaar in eigendom en beheer van Staatsbosbeheer. Van de natuurwaarden resteert helaas nog maar weinig moet worden geconstateerd. De weidevogels zijn verdwenen op een enkel broedgeval van de kievit na. Ook de kievitsbloemen zijn zo goed als verdwenen van de percelen waar ze groeiden. Verdroging van de gronden speelt een rol voor de afname. Wel komen in natte/vochtige oevers van een paar percelen nog steeds relicten voor van verschillende minder algemene schraallandsoorten.

Lichtpuntjes zijn wel dat waterplanten als krabbenscheer en gewoon blaasjeskruid zich t.o.v. vroeger fors hebben uitgebreid. Deze soorten zijn indicatoren van een redelijke waterkwaliteit.  En verder natuurlijk niet te vergeten (maar dat wordt als minder positief ervaren), de toename van de zomerganzensoorten grauwe- en brandgans.