Recent kreeg ik een uiterst interessant fotoboek onder ogen wat ooit eigendom was van de in 1996 overleden Goudse Arie Scheygrond.  Scheygrond, geboren Gouda 9 februari 1905 en overleden in Gouda op 17 februari 1996 was bioloog, docent en historicus. Hij studeerde dierkunde aan de Rijksuniversiteit in Utrecht en behaalde in 1929 zijn doctoraal. Vervolgens promoveerde hij op het in die periode nog zeer bijzondere voorkomende plantendek in grote delen van de Krimperwaard. Voor de Tweede Wereldoorlog ijverde hij zeer voor het behoud van de Reeuwijkse en Sluipwijkse Plassen, een in zijn ogen uniek natuurgebied, dat niet behoorde te worden ingepolderd, zoals de plannen waren. De acties van onder andere Arie Scheygrond hadden succes : de voorgenomen inpoldering is niet doorgegaan. Het genoemde fotoboek is zo interessant allereerst omdat het eigendom is geweest van Scheygrond, en verder omdat het aan de hand van de vele foto's in het boek, gemaakt tussen 1926 en 1930 inzage geeft hoe het Reeuwijkse Plassengebied er toen uitzag in combinatie met een aantal natuurbeelden die we nu als uniek kunnen bestempelen.

Met name de foto's van woudaapjes (toen nog wouwapen geheten) waren voor mij zo interessant omdat ik in de periode (zestiger jaren van de vorige eeuw), toen het woudaapje nog met  flink wat paren voorkwam in het Reeuwijkse Plassengebied, met eigen ogen mocht genieten van de aanwezigheid van dit kleine reigertje.

Het favoriete gebied in mijn jeugd om woudaapjes te bekijken was de plas Kalverbroek gelegen achter de polder Lang Roggebroek welke is gelegen tussen de Twaalfmorgen en de Reeuwijkse Plassen. Daar gingen we vanuit Haastrecht lopend naar toe startend vanaf de winterkade langs de Hollandse IJssel, de Steinse Dijk geheten. Vanaf het huis van mijn vrienden, dat de naam "de vier gezinnen" droeg, omdat er lang geleden vier gezinnen in gewoond zouden hebben. Dat waren er overigens toen nog maar twee. We liepen dan eerst door een perceel grasland naar de Tiendweg en vervolgens de spoorlijn overstekend naar de Twaalfmorgen. Een goede plek met een grote trefkans om woudaapjes te zien was de plas Klaverbroek. Via een graslandperceel, door ons "Het schrale van Nap" genoemd vanwege het bloemrijke karaker en de aanwezigheid van een slootje met uitzonderlijk helder water waarin unieke waterplanten groeiden zoals bronmos en verschillende kranswiersoorten. In de oever langs dat slootje  groeiden tal van bijzondere schraallandplanten zoals spaanse ruiter, veenpluis, moerasvooltje en nog veel meer. In het voorjaar moest je op dat perceel tussen vele honderden wilde kievitsbloemen doorlopen om bij de oever van plas Kalverbroek te komen. Daar heerste absolute stilte. Behalve in het najaar als het jachtseizoen geopend was en de diverse jachthutten bemand waren door eendenjagers. Tegen de Kalverbroekplas aan lag een grote veenput met witte waterlelies begroeid. Aan de randen ervan zompig moeras met hier en daar wilgenstruiken en elzenbomen. Er stond ook een klein houten recreatiehuisje maar de eigenaren lieten zich maar zelden zien.

Dr.A. Scheygrond beschrijft in 1933 in het boekje "De Reeuwijksche en Sluipwijksche Plassen", dat je bij elke vaartocht over het plassengebied in het voorjaar wel een of meer woudaapjes kon zien. Ook in de jaren zestig van de vorige eeuw waren woudaapjes nog niet echt zeldzaam in het plassengebied weet ik me nog te herinneren. Regelmatig heb ik woudaapjes zien vissen in de moerasstrook langs een brede wetering bij de Twaalfmorgen. In en rond de Plas Kalverbroek broedden toen nog diverse paren.A ls je een beetje op de hoogte was van de nestkeuze van het woudaapje was het mogelijk om op een dag verschillende nesten te vinden. Met een middagje zoeken (het was wel een topdag voor mij) zo omstreeks 1963/64 vond ik alleen al op de Plas Kalverbroek vier nesten waarvan 2 nesten onder in wilgenstruiken lagen en 2 nesten waren gebouwd in jachthutten. Dat waren geen jachthutten slechts bestaande uit 4 rieten wanden en een rieten dakje. Het ging om bouwsels met gangenstelsels en overkappingen,  allemaal van riet. Men had er veel werk in gestoken en het waren prachtige bouwsels. Van sommige jachthutten maakte men zoveel werk dat je er  bij wijze van spreken zo een bed & breakfast in had kunnen gaan beginnen. En blijkbaar vonden de woudaapjes het ook aantrekkelijk want ze nestelden regelmatig in en op jachthutten. Kokmeeuwen trouwens ook.

Er was een eilandje midden in de plas Kalverbroek waarop regelmatig meerdere woudaapjes bij elkaar waren te zien. Zonnend  in de luwte aan de zuidkant in het warme zonnetje. Sommige met opengeslagen vleugels wat je bij blauwe reigers ook wel ziet om zodoende beter te profiteren van de zonnewarmte. Als het mooi weer was zaten er altijd wel een paar woudaapjes en het is zelfs een keer voorgekomen dat we maar liefst 16 woudaapjes op een rij zagen zitten. Na zo'n waarneming  ging je wel met een heel goed gevoel terug naar huis, toen al beseffend dat het om unieke waarnemingen ging.

Dit voorjaar was er met zekerheid een, en wellicht twee  geslaagde broedgevallen in een natuurontwikkelingsgebied in de buurt van Gouda. Met veel geduld en de nodige voorzichtigheid kon half juli 2017 een serie foto's worden gemaakt van deze uiterst zeldzame broedvogel in West-Nederland en heel Nederland. Een paar had vier kuikens bijna vliegvlug. De kuikens werden regelmatig gevoerd door de ouders hoewel dat soms lang op zich liet wachten. Als zij met voedsel kwamen aanvliegen klommen een of twee kuikens direct vanuit de moerasvegetatie omhoog naar de top (rietsigaren) van de grote lisdodde. De overdracht van het voedsel gebeurde echter zo snel dat ik het niet kon vastleggen op de foto. Het mannetje liet zich in eerste instantie niet op de foto zetten jammer, maar werd op een later moment vissend aangetroffen langs de oever van een sloot. Na twee vissen gevangen te hebben vloog hij linea recta naar de kuikens om deze "over te geven" aan een bedelend jong.