Maart 2023 Wrangwortel (en kerstrozen)   in het Groene Hart van West-Nederland

In veel huiskamers en tuinen staan ze al weer een paar weken in de bloei, de kerstroos (helleboris niger), een gekweekte plantensoort. Wat de meeste mensen niet weten is dat er ook een "wilde"kerstroos in Nederland voorkomt met de naam wrangwortel (helleboris viridis). Langs de noordkant van de winterdijk grenzend aan de Hollandsche IJssel tussen de Groene Hartsteden Gouda en Oudewater komen maar een paar groeiplaatsen voor van de in Nederland groeiende wilde plant wrangwortel. De wrangwortel  is familie van de kerstroos, een sierplant die de afgelopen twee maanden massaal in tuincentra is verkocht om de huiskamer (vooral in de kerstsfeer) een feestelijk tintje te geven. 


Kerstroos (helleboris niger), gekweekte vorm


 

 

 

Begin Maart 2023
Ook in het voorjaar van 2023 waren de 5 beschreven groeiplaatsen nog steeds aanwezig

De wrangwortel (helleboris viridis), familie van de kerstroos groeit in het wild op een 5-tal plaatsen in het Groene Hart nabij Gouda langs de Winterdijk allemaal gelegen aan de noordzijde van de Hollandsche IJssel tussen Gouda en Hekendorp. Deze plantensoort bloeit vroeg in het voorjaar, zo omstreeks begin Februari. Het bijzondere van deze plant is dat deze alleen groeit aan de noordkant van de IJsseldijk op plekken waar in de periode dat de plant bloeit nog maar amper het zonlicht zijn invloed kan uitoefenen. Wrangwortel, de naam verraadt het al min of meer, werd vroeger gebruikt als medicinale plant. Koeien die last hadden van de ziekte wrang aan de uiers werden behandeld met het sap van de wortels van de plant wrangwortel. En omdat deze ziekte onder koeien toen nog algemeen voorkwam hadden vrijwel alle boeren de plant wrangwortel in de directe omgeving van de boerderij geplant. Wat was er mooier om het medicijn direct bij de hand te hebben. Inmiddels komt wrang nauwelijks meer voor onder het vee,  maar de plantensoort heeft zich wel (ook onder moeilijke omstandigheden) weten te handhaven in de nabijheid van  een beperkt aantal boerderij


Groeiplaats 1

Deze foto laat overduidelijk zien dat wrangwortel zwaar giftig is. Schapen weten dat ook en  vreten de plant absoluut niet aan. 
Het omringende grasland is gemillimeterd door schapen maar ze zijn afgebleven van de wrangwortel. 
Foto: 15 februari 2008.  Situatie Steinse Dijk bij Snel (Enkele Wiericke). 

28 Maart 2013. Dijk volledig kaal gevreten door de schapen maar de bloeiende wrangwortel is niet aangevreten. Situatie bij Snel


Groeiplaats 2

Wrangwortel (helleboris viridis) in bloei begin Februari 2006 aan de noordkant
langs de Steinse Dijk bij Haastrecht. Groeiplaats bij de voormalige boerderij van Koen Mulder.
Toen de grootste met een omvang van 2,5 bij 2,5 mtr2.


Groeiplaats 3

     
Groeiplaats wrangwortel langs de noordkant van de Steinse Dijk bij de voormalige boerderij Gebr van der Stok/De Vries tussen Haastrecht en Hekendorp. Situatie Februari 2008.


Groeiplaats 4

Groeiplaats wrangwortel langs de noordkant van de Steinse Dijk bij de voormalige boerderij van P. Scheer.
Voorjaar 2002


Groeiplaats 5

Wrangwortel (helleboris viridis) in bloei half Februari 2008 langs de noordkant van de Steinse Dijk tussen Haastrecht en Gouda bij Van der Stok

Groeiplaats bij boerderij van der Stok met close up van pol wrangwortel (helleboris viridis). Februari 2008 

22 Februari 2012. Een paar nachten met strenge nachtvorst. Het leek er op dat de wrangwortel zwaar aangetast was door de vorst.
Situatie Van der Stok

9 Maart 2012. Hoewel klein van formaat verschenen er een aantal dagen na de strenge vorst alweer de eerste bloemen.
Situatie Van der Stok


Groeiplaats 6

Een 6e groeiplaats was langs noordkant van de Steinse Dijk bij de voormalige boerderij van Habben Jansen. Deze groeiplaats is rond 2010 verloren gegaan door intensief agrarisch gebruik en bemesting  van de dijkhelling.


Close up van de wrangwortel (helleboris viridis) in bloei